màu xám tro, con ngựa cái tơ khoảng hai hay ba tuổi gì đó. Cha con thằng
Càn vào nghề mật thám tương đối dễ dàng. Với cặp kính dái dê đen xít, đội
mũ phớt, cưỡi ngựa đi quanh đi quất trong xóm trong làng, lại có thâm niên
ăn cướp, ai dám chọc ngoáy vô. Nhà giàu trong vùng vẫn nơm nớp lo sợ,
một đêm nào đó, bất thần, đèn đuốc sáng trưng, tiếng ngựa hí, tiếng sàn sạt
cây chuối kéo lê, tiếng kêu cứu lại không xảy ra với nhà mình. Nhà giàu,
người có máu mặt còn kiêng nể thì loại chân đất mắt toét ai còn dám nhìn,
dám nghĩ, dám nói đến cha con thằng Càn nữa. Mạ bảo thằng Càn thích
cưỡi ngựa mần như rứa để tạo cái dáng bề ngoài cho nó oai ra nhẽ, đi lại
thuận tiện, dễ dàng luồn lọt, lách lác vào vùng sâu vùng xa của làng xã thôn
xóm để mà nắm tình hình rồi cung cúc đem lên đồn cho quan Pháp lĩnh
thưởng. Năm đó, thằng Càn 28 tuổi mà đã rành rẽ sành sỏi và nham hiểm.
Cha con thằng Càn ngày càng có quyền uy trong vùng này mà còn có
quyền thế đối với bọn tề ngụy ở các vùng lân cận như các làng hai bên bờ
sông Kiến Giang. Đó là các làng như Quảng xá, Trung Quán, Tà Phan,
Ninh Châu, Hiền Vinh, Mỹ Gia…
Thế rồi, ông trời có mắt, cha thằng Càn một bữa nhậu say ở chợ huyện
cưỡi ngựa về đến bến đò Hiền Vinh thì đột quỵ. Con ngựa hắn cưỡi khôn
thật, chủ nằm gục trên lưng mà nó vẫn đưa được về đến nhà. Thằng Càn
thấy cha chết một cách đáng ngờ thì lấy làm cay cú lắm. Nghe đâu phiên
chợ sau, quán thịt chó leo dây của lão Hiến mắt toét bị quan Tây đưa lính
đến khám xét, lục lọi suốt buổi. Người ta bảo, cha thằng Càn uống rượu thịt
chó ở quán lão Hiến rồi về gần đến nhà thì nằm gục xuống lưng ngựa.
Khốn khổ cho lão Hiến toét, bợm nhậu đến ăn thịt chó uống rượu đến say
mềm thì nhiều chứ đâu có một mình cha thằng Càn mà bảo người ta đầu
độc. Thế rồi đận ấy cũng qua đi, quán thịt chó leo dây của lão Hiến toét ở
chợ huyện, bợm nhậu vẫn lại ra vô như không có chuyện chi xảy ra cả.
Từ ngày cha chết, Càn càng tỏ ra ma ranh hơn, nó hiểu rất cặn kẽ từng
địa bàn cần đến. Nó biết hầu hết các nơi đã từng làm cơ sở cách mạng. Gia
đình nào có chồng, có con, anh chị em đi kháng chiến, bộ đội dân quân du
kích nó đều có sổ ghi chép cẩn thận. Điều đặc biệt hơn nữa, thằng Càn nắm
