ông nói, một quốc gia cần theo đuổi hai mục tiêu – phân phối lại chiếc bánh
trong khi vẫn phải làm nó tăng trưởng – và trong suốt nhiệm kỳ của ông,
Chile đã làm cả hai. Sự bất bình đẳng quả thực đã giảm,
ông lập luận,
nhưng không kịp thời để dập tắt các cuộc biểu tình. Giờ đây Bachelet đang
cho thấy sự tập trung vào một mục đích duy nhất về tái phân phối của cải
trong giai đoạn phát đạt có thể giết chết sự tăng trưởng mạnh mẽ và làm cho
tất cả mọi người đều nghèo đi. “Lịch sử lâu đời của Mỹ Latin”, Piñera bảo
tôi, “là khi thuận lợi, các nước đều tả khuynh, và đến khi tệ hại, họ lại hữu
khuynh”.
Mô thức này thật quen thuộc, cả ngoài Mỹ Latin. Trong thế giới mới
nổi, hầu hết những phản ứng chống lại tầng lớp các nhà tài phiệt lắm quan
hệ lâu đời đều đưa tới một nhân vật dân túy hô hào các chính sách tái phân
phối có thể thiêu rụi nền kinh tế. Trong trường hợp cực đoan, những kẻ dân
túy mị dân sẽ quốc hữu hóa các doanh nghiệp và trang trại tư nhân, cấm nhà
đầu tư nước ngoài vào xứ sở, tăng thuế đến mức ngất ngưởng nhân danh
mục tiêu trợ giúp người nghèo, tăng quy mô của chính phủ và chi nhiều vào
các khoản trợ cấp lãng phí, nhất là để có nhiên liệu giá rẻ. Tuyển tập các
chính sách cơ bản triệt tiêu sự tăng trưởng này đã làm nên chương trình hành
động của những nhân vật dân túy ở nhiều xã hội bất bình đẳng sâu sắc, gồm
các trường hợp hậu thuộc địa như Robert Mugabe ở Zimbabwe, Kenneth
Kaunda ở Zambia, Julius Nyerere ở Tanzania, Kim Il-sung ở Bắc Triều Tiên,
Sheikh Mujibur Rahman ở Bangladesh và Zulfiqar Ali Bhutto ở Pakistan.
Các trường hợp ở châu Phi đặc biệt nổi tiếng: Trong hơn ba thập kỷ
nắm quyền, Mugabe ngày càng quyết liệt tái phân phối tài sản từ tầng lớp da
trắng thượng lưu cho người da đen chiếm đa số, nhưng hầu như những
người hưởng lợi là thân hữu của ông ta. Năm 2000, ông ta bắt đầu thay nông
dân da trắng bằng địa chủ da đen mới, mà nhiều người không biết làm nông.
Điều đó đã làm suy sụp nền sản xuất nông nghiệp và biến một quốc gia xuất
khẩu lương thực thành một nước nhập khẩu ròng. Tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt
đến hơn 90% và siêu lạm phát bùng nổ, khi cứ mỗi 24 giờ giá cả lại tăng gấp
đôi, một tiến trình hủy diệt hoàn toàn giá trị đồng nội tệ đến mức chẳng mấy
chốc hàng tỷ đô-la Zimbabwe mới mua được một quả trứng, và 35 ngàn
