người vừa mở một nhà máy rượu vang hữu cơ nhưng không định bán hàng
tại Nga, vì ông vẫn muốn độc lập và tránh thu hút sự chú ý của chính phủ.
Số lượng công ty niêm yết trên sàn chứng khoán Moscow bùng nổ từ dưới
50 vào năm 2002 lên 600 vào năm 2008 nhưng kể từ đó đã dần dần giảm
xuống còn ít hơn 500. Khó mà nói đây là hậu quả tự nhiên hoặc tất yếu của
cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, bởi vì ở Ba Lan, nơi chính phủ đã tạo
ra mảnh đất màu mỡ hơn cho các doanh nghiệp, con số các công ty niêm yết
đã mọc lên như nấm, từ 200 vào 2002, lên 450 vào 2008, và khoảng 900
hiện nay.
Chính phủ Brazil đã áp đặt các quy định hà khắc quá lâu đến mức nước
này đã hình thành một nền văn hóa kinh doanh ngầm bất thường chuyên
khai thác kẽ hở trong luật pháp hoặc giúp đỡ người khác khai thác. Ví dụ,
một đợt sửa đổi quy định vào 2002 đã dẫn đến sự bùng nổ tăng trưởng trong
ngành nha khoa, đến mức Brazil hiện có nhiều trường nha khoa và nhiều nha
sĩ bình quân đầu người hơn cả Mỹ hay châu Âu, và đây cũng là một trong số
ít nếu không phải nước duy nhất có các công ty bảo hiểm chấp nhận bảo
hiểm nha khoa. Nhiều loại công ty dịch vụ khác chỉ có ở Brazil, chẳng hạn
như một công ty lớn cho thuê xe chỉ chọn khách hàng doanh nghiệp và kiếm
tiền bằng cách bán xe ô-tô một năm tuổi, và các công ty cung cấp dịch vụ
thanh toán thẻ tín dụng tồn tại nhờ các quy định về quyền truy cập vào thiết
bị đầu cuối thẻ tín dụng.
Những doanh nghiệp này đều sáng tạo nhưng đang sáng tạo để lách
hoặc khai thác các quy định của chính phủ, cho nên họ đang cung cấp những
dịch vụ vô bổ bên ngoài Brazil. Đây là điều trái ngược với một xã hội mà
các công ty cạnh tranh toàn cầu phát triển mạnh trong môi trường pháp luật
hợp lý.
Một cách khác để đánh giá nhà nước đang quản lý khối tư nhân hiệu
quả ra sao là tìm kiếm tỷ lệ cổ phần hóa thuận lợi và bất lợi. Sau các cuộc
khủng hoảng tài chính làm rung chuyển thế giới mới nổi vào những năm
1990, việc bán các công ty nhà nước cho tư nhân đã trở thành một giải pháp
phổ biến cho tình trạng kém hiệu quả vốn dĩ đã gây ra các cuộc khủng hoảng
