Trung Quốc là nước đi đầu trong chiến dịch định hình lại vận mệnh địa
lý của các quốc gia xa xôi, chi tiêu tiền tỷ cho các tuyến giao thương mới đi
qua một số vùng hẻo lánh của thế giới. Ví dụ, Bắc Kinh đang hậu thuẫn một
kế hoạch 60 tỷ đô-la để xây dựng tuyến cao tốc Đông – Tây lớn đầu tiên nối
liền bờ Đại Tây Dương với bờ Thái Bình Dương của Nam Mỹ, chạy dài
1.200 dặm và băng qua dãy núi Andes để nối liền Brazil với Peru. Siêu dự
án này sẽ không đủ để biến Brazil hoặc Peru thành một quốc gia giàu có,
nhưng sẽ giúp kết nối các vùng xa của họ với thế giới. Về phần Trung Quốc,
các dự án này mở ra cơ hội tiếp cận với nguồn cung cấp dầu mỏ và các tài
nguyên thiên nhiên khác, và giúp minh chứng cho ảnh hưởng toàn cầu đang
gia tăng của họ.
Vào 2013, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã lên tiếng lần đầu
trong một loạt các tuyên bố ra mắt kế hoạch về một Con đường Tơ lụa Mới.
Cái tên này là một sự cố ý gợi nhớ về Con đường Tơ lụa Cổ xưa, từng kết
nối Trung Hoa với phương Tây vào lúc sức mạnh kinh tế của họ lên đến
đỉnh điểm thời hoàng đế Mông Cổ Thành Cát Tư Hãn và những người kế vị
vào các thế kỷ 13 và 14. “Con đường” khởi thủy thực chất là một mạng lưới
rộng lớn các tuyến đường biển và đường bộ không ngừng thay đổi, cắt
ngang phía Tây Trung Quốc và Trung Á. Tuyến đường mới nhắm đến kết
nối trung tâm Trung Quốc với các tỉnh biên giới, và các tỉnh biên giới với
các hải cảng của Trung Quốc và thế giới, gồm các cảng mà Trung Quốc
đang giúp xây dựng từ Gwadar và Karachi ở Pakistan đến Chittagong ở
Bangladesh, Kyaukpyu ở Myanmar và Colombo và Hambantota ở Sri
Lanka. Trung Quốc có kế hoạch huy động khoảng 300 tỷ đô-la tài trợ, một
khoản khổng lồ nhưng vẫn thiếu hụt so với nhu cầu mở các tuyến giao thông
mới ở các khu vực này, mà Ngân hàng Phát triển Châu Á và những nguồn
khác ước tính đến hàng ngàn tỷ đô-la.
Trung Quốc dường như nắm rõ quy luật cơ bản rằng một quốc gia tận
dụng tối đa địa thế bằng cách mở cửa với thế giới và các nước láng giềng, và
bằng cách đảm bảo các tỉnh trong nước tham gia vào quá trình mở cửa. Khi
các quốc gia tiếp tục tăng trưởng, đà phát triển thường sẽ lan đi dọc theo bờ
biển và, cuối cùng, đến các thành phố nội địa. Khi Nhật Bản nổi lên như một
