thì chính phủ và các công ty tư nhân mới nhắm đến các dự án đầu tư phù
phiếm hơn. Quả thật, tình hình thường diễn ra như vậy: khi bội lạm đầu tư
hữu ích khởi phát từ lĩnh vực sản xuất, nó thường tự vận hành trong nhiều
năm. Nhà kinh tế học ở Harvard Dani Rodrik gọi sản xuất là “thang cuốn tự
động” của sự phát triển, bởi vì một khi một quốc gia tìm ra một ngách hẹp
trong nền sản xuất toàn cầu, năng suất dường như thường bắt đầu gia tăng
một cách tự động.
Các bước đi đầu luôn luôn liên quan đến sản xuất hàng hóa để bán cho
người nước ngoài, chứ không phải dân chúng nội địa. Trong một nghiên cứu
về 150 quốc gia mới nổi với dữ liệu truy ngược 50 năm, Emerging Advisors
Group, một công ty nghiên cứu kinh tế đóng tại Hong Kong, đã phát hiện ra
động lực đơn lẻ mạnh mẽ nhất của sự bùng nổ kinh tế là tỷ lệ tăng trưởng
xuất khẩu bền bỉ, nhất là sản phẩm do sản xuất. Xuất khẩu hàng hóa giản
đơn không chỉ làm tăng thu nhập và tiêu dùng nội địa mà còn tạo ra nguồn
thu ngoại tệ cho phép nước ấy nhập khẩu máy móc và nguyên vật liệu cần
thiết để cải thiện nhà máy – mà không cần tích các khoản nợ nước ngoài.
Tóm lại, trong trường hợp sản xuất, một cuộc bội lạm đầu tư hữu ích
dường như sẽ dẫn tới một cuộc khác nữa. Việc xây cất nhà máy sẽ tạo ra
kinh phí để nâng cấp chúng, rồi sau đó đó làm tăng áp lực đầu tư để cải thiện
đường sá, cầu phà, đường sắt, bến cảng, lưới điện và hệ thống cấp nước –
các cơ sở hạ tầng để một quốc gia vận chuyển hàng hóa làm ra từ các nhà
máy đến thị trường xuất khẩu toàn cầu. Trong thế kỷ 19, Mỹ đã có hai cuộc
bùng nổ chi tiêu đường sắt đồ sộ, theo sau là hai cuộc suy thoái nhanh
chóng, nhưng các đợt bùng nổ ấy dù sao cũng để lại nhiều mạng lưới cơ bản
giúp nước này trở thành cường quốc công nghiệp hàng đầu thế giới vài thập
kỷ sau đó.
Ngày nay nhiều cơ quan quốc tế đã ước tính rằng thế giới mới nổi cần
nhiều ngàn tỷ đô-la đầu tư vào các mạng lưới giao thông và thông tin liên
lạc loại này. Trong số các quốc gia ấy, Thái Lan và Colombia có kế hoạch
chi hàng chục tỷ đô-la vào các dự án có thể làm biến đổi cảnh quan, giống
như việc xây dựng một hệ thống đường cao tốc xuyên quốc gia sau Thế
