kiến và sự gia tăng năng suất. Thế nên các quy luật này đề cập nhiều đến
đầu tư và các nhà máy, ít hơn nhiều về người tiêu dùng và nông dân. Một số
người nói ngành chế tạo đang đi theo cách của nông nghiệp, do máy móc
chủ yếu đang thay thế nhân dụng, và các quy luật của tôi đang tiến hóa để
xét đến sự chuyển dịch này. Nhưng hiện nay sản xuất vẫn là trung tâm để
hiểu được sự thay đổi kinh tế.
Đây không phải là luận điểm để quẳng đi sách giáo khoa, mà chỉ nhằm
chú trọng vào các lực thay đổi có phẩm tính tiên đoán mạnh nhất. Ta thử xét
một trường hợp, sách giáo khoa nói về tầm quan trọng của tiền tiết kiệm
trong việc thúc đẩy đầu tư và tăng trưởng, vì ngân hàng rót khoản tiết kiệm
của các hộ gia đình và công ty vào các khoản đầu tư cho cầu đường, nhà
xưởng và công nghệ mới. Nhưng tiền tiết kiệm là vấn đề gà hay trứng: hoàn
toàn không rõ ràng cái nào có trước, sự tăng trưởng mạnh hay tiết kiệm lớn.
Tương tự, sách này đi sâu vào các đề tài quen thuộc với nhiều người, như
tác động của sự đầu tư và nợ nần quá mức, những tai họa của lạm phát và sự
bất bình đẳng, và những bất thường của chu kỳ chính trị. Nhưng có hàng
trăm cách để theo dõi và đo lường các yếu tố này, và vấn đề mà tôi cố gắng
giải quyết là, ví dụ, làm sao để phân tích chính xác gánh nặng nợ của một
quốc gia và làm sao để hiểu nợ nần báo hiệu sự chuyển biến tốt lành hay tệ
hơn.
Tôi tránh các yếu tố quan trọng với sự tăng trưởng dài hạn nhưng lại
không hiệu quả trong vai trò báo hiệu sự thay đổi. Ví dụ, giáo dục là cách ưa
thích nhất của tất cả mọi người để tăng năng lực cho lực lượng lao động và
nâng cao năng suất, nhưng các quy luật của tôi ít chú ý đến nó. Những gặt
hái từ sự đầu tư vào giáo dục quá chậm và khác nhau đến mức nó gần như
vô dụng trong vai trò dự báo sự thay đổi kinh tế trong thời gian năm đến
mười năm. Nhiều nghiên cứu đã gắn sự bùng nổ tăng trưởng sau Thế chiến
II tại Mỹ và Anh với sự ra đời của giáo dục công đại trà, nhưng sự thay đổi
đó đã bắt đầu từ trước Thế chiến I. Một nghiên cứu mới đây của bộ phận
chiến lược tại Trung tâm về Đô thị đã cho thấy các thành phố của Anh phát
triển nhanh nhất trong những năm 2000 chính là những nơi đã đầu tư nhiều
nhất cho giáo dục – vào đầu những năm 1900. Nhà kinh tế học Eric
