Các quy luật còn lại liên quan cách này hay cách khác đến một nửa còn
lại của câu chuyện tăng trưởng toàn cầu, vốn gắn kết phần nào với các con
số tăng trưởng năng suất. Ở đây bức tranh toàn cầu cũng xuất hiện một cách
lẫn lộn. Từ 1960 đến 2005, tỷ lệ tăng trưởng năng suất trung bình hằng năm
là khoảng 2%, nhưng tỷ lệ đó đã tụt giảm gần trọn 1% trong 10 năm qua.
Cũng như tỷ lệ tăng trưởng dân số, tỷ lệ tăng trưởng năng suất chính thức
được ghi nhận đã giảm với nhiều mức độ khác nhau, từ ít hơn 1% ở Mỹ đến
hơn 2% ở Hàn Quốc và gần 4% ở Hy Lạp. Nhưng trong khi sự suy giảm
nhân khẩu học là không thể chối cãi, cuộc tranh luận đang diễn ra gay gắt
xem liệu sự suy giảm năng suất có thật không.
Tăng trưởng năng suất là tổng của những cải tiến khó định lượng về kỹ
năng của người lao động, về số lượng và năng lực của các công cụ mà họ sử
dụng, và về một yếu tố bí ẩn khó nắm bắt – mức độ thuần thục mà người lao
động vận dụng những công cụ này.
Yếu tố bí ẩn đó, vốn có thể chịu tác
động bởi mọi thứ từ kinh nghiệm sử dụng máy tính cho đến công tác quản
trị hiệu quả hơn hoặc đường sá tốt hơn để công nhân đi làm nhanh hơn, là
phần mơ hồ nhất của bài tính khó khăn này. Những người hoài nghi công
nghệ nói rằng sự sụt giảm năng suất trong thập kỷ qua phản ánh thực tế rằng
hầu hết các đổi mới gần đây đều chỉ là những bước tiến tương đối nhỏ trong
truyền thông và giải trí: Twitter, Snapchat và đại loại. Ngay cả trong việc
đào tạo công nhân, những tiến bộ này cũng nâng cao năng suất ít hơn nhiều
so với những phát kiến trước kia như điện năng, động cơ hơi nước, xe ô-tô,
máy tính hoặc máy điều hòa không khí, vốn là một sự thúc đẩy mạnh mẽ
năng suất của con người trong khung cảnh văn phòng ngột ngạt.
Những người lạc quan đáp lại rằng các chỉ số tăng trưởng năng suất
không ghi lại được các khoản tiết kiệm chi phí và thời gian tạo ra theo các
công nghệ mới, từ trí tuệ nhân tạo cho đến các kết nối băng thông rộng ngày
càng mạnh và “Internet vạn vật” non trẻ. Tại Mỹ chẳng hạn, chi phí truy cập
Internet băng thông rộng vẫn không đổi trong nhiều năm, nhưng các đường
kết nối băng thông rộng đã trở nên nhanh hơn nhiều và tích hợp vào di động
– một sự tiết kiệm thời gian rất lớn không được nêu ra trong dữ liệu về tăng
