Mặc dù mối lo đảng Pháp luật và Công lý sẽ “hủy hoại nền dân chủ Ba Lan”
có vẻ thái quá, và đảng này đã nhanh chóng dịu giọng về những hứa hẹn hào
phóng trong việc giảm tuổi về hưu và trợ cấp cho trẻ lớn, luận điệu pha lẫn
chủ nghĩa dân túy và chủ nghĩa thực dụng thi thoảng đã làm suy giảm triển
vọng của Ba Lan. Trước cuộc bầu cử, nước này đạt điểm cao với tám quy
luật, nhưng giờ đây trông chỉ ổn với sáu trong số đó, khi nền chính trị trở
nên tệ hại và nạn quan liêu công quyền đang kiềm tỏa nền kinh tế.
Ngay phía Nam Ba Lan là Rumani, một trường hợp đáng chú ý khác
khi một nền kinh tế đi lên sau một thời gian dài trì trệ nhưng vẫn không
được nhiều người ngó ngàng. Mặc dù tích nợ sau 2008, Rumani đã hồi phục
một cách mạnh mẽ lạ thường. Vào thời điểm mà các nước từ Ấn Độ đến
Trung Quốc vẫn đang phải chật vật tìm cách buộc các ngân hàng thừa nhận
đầy đủ quy mô của các khoản nợ xấu, Rumani lại áp đặt một định nghĩa nợ
“xấu” nghiêm ngặt đến mức khiến các ngân hàng Rumani tỏ ra yếu kém hơn
thực chất của họ. Rumani cũng quyết liệt tinh giản chính phủ hậu cộng sản
của họ, và cho đến gần đây vẫn là một trong số ít quốc gia trên thế giới dám
bán phần lớn, chứ không phải một phần, cổ phần trong các công ty nhà
nước.
Rumani cũng chịu chung những nguy cơ đang phủ bóng khắp Đông
Âu, như lực lượng lao động lão hóa nhanh. Cho đến những ngày cuối cùng
của chế độ vào 1989, nhà độc tài cộng sản Nicolae Ceausescu vẫn buộc
người Rumani đẻ thêm con, bằng cách áp thuế nặng với những ai trên 25
tuổi mà không có con. Như một minh chứng cho thấy chính phủ thường khó
khăn ra sao để gia tăng tỷ lệ sinh, Rumani ngày nay vẫn xếp cùng với Ba
Lan và Cộng hòa Séc trong nhóm những xã hội lão hóa nhanh nhất trong thế
giới mới nổi; Liên Hiệp Quốc dự báo dân số trong độ tuổi lao động của nước
này sẽ giảm 1,2% một năm cho đến 2020. Với tốc độ đó, ngay cả các động
thái quyết liệt để huy động phụ nữ hoặc người nhập cư tham gia lực lượng
lao động cũng không bù được dân số suy giảm. Tuy nhiên, Rumani đang
chuyển biến tích cực theo nhiều quy luật một cách quyết liệt nên triển vọng
của nước này trông ổn thỏa.
