Trung Quốc không có ý định làm cho chính sách một con của họ ưu ái nam
giới – thật vậy, họ đã cố gắng ngăn cấm bác sĩ tiết lộ giới tính của thai nhi –
nhưng truyền thống của một xã hội vẫn còn xoay quanh những người con
trai cả đã làm lệch sự tác động. Đến năm 2014, sự mất cân bằng giới tính đã
đạt đến đỉnh điểm mới: 121 bé trai được sinh ra ứng với mỗi 100 bé gái.
Trong những chuyến thăm Bắc Kinh và Thượng Hải vào đầu những năm
2010, tôi nghe nói Trung Quốc đang trở về lại thế kỷ 19, khi nạn giết trẻ sơ
sinh nữ tràn lan đã tạo ra sự mất cân bằng giới tính tương tự, mà theo một số
tư liệu đã gây ra những vụ thảm sát “có nguyên nhân testosterone nam tính”
thời Thái Bình Thiên Quốc (1850 – 1864). Câu chuyện này là nửa thật nửa
đùa, nhưng sự mất cân bằng giới tính là một mối quan ngại thực sự. Ở các
nước khác, các khoản trợ cấp để sinh thêm con nhiều khả năng cũng sẽ gây
ra những hậu quả ngoài ý muốn của riêng chúng. Khó có thể xem kiểu chiến
dịch này là dấu hiệu tích cực cho bất kỳ nền kinh tế nào.
Một hướng giải pháp hứa hẹn hơn tập trung vào việc nỗ lực huy động
thêm người cho lực lượng lao động. Điều đó có nghĩa là mở cửa cho những
người đủ điều kiện thể chất và tinh thần nhưng không có việc làm chính
thức. Trong khi dân số dịch chuyển chậm chạp, các biện pháp tái cơ cấu lực
lượng lao động có thể có tác động nhanh, vì ta không phải chờ 15 đến 20
năm để thế hệ sau lớn lên. Các dịch vụ chăm sóc trẻ nhỏ có thể giúp phụ nữ
có con đi làm trở lại. Việc mở cửa cho di dân kinh tế có thể làm gia tăng dân
số trong độ tuổi làm việc ngay lập tức. Và việc đi ngược lại phong trào giảm
tuổi nghỉ hưu xuống ngũ tuần trong thế kỷ 20 ở nhiều nước công nghiệp có
thể nhanh chóng huy động được một thế hệ bị lãng quên trở lại làm việc. Để
quan sát những chuyển biến khả dĩ về quy mô chất lượng nhân lực lao động,
chủ yếu hãy quan sát các biến động về số công dân cao tuổi, phụ nữ, di dân
và thậm chí cả người máy tham gia vào lực lượng lao động.
Giải phóng những người về hưu ngoài ý muốn
Trong những thập kỷ gần đây, tác động ngày càng lớn của sự suy giảm
dân số đã bị khuếch đại bởi sự suy giảm trên toàn cầu về tỷ lệ tham gia lực
lượng lao động – tức tỷ lệ người lớn ở độ tuổi lao động đang làm việc hoặc
