Tình thế xoay chuyển. Dân số trong độ tuổi lao động chững lại, nhưng
kế hoạch hưu niên theo kiểu Bismarck vẫn được duy trì, bất chấp những chỉ
trích rằng chúng đã trở thành các chương trình đa cấp không bền vững.
Không thể tuyển dụng đủ người trẻ để đóng góp tiền hưu cho người nghỉ
hưu, những người đã trở nên hài lòng một cách hơi quá với kế hoạch này.
Khi tôi đến thăm Vienna vào tháng 10-2013, một viên quản lý khách sạn vui
tươi người Áo đã
52 bảo tôi trong lúc tán gẫu rằng, bởi vẫn còn khỏe mạnh ở tuổi 58, bà
đang mong về hưu sau hai năm, khi bà sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí
công ích gần bằng mức lương cuối cùng của mình. Bà dự định thay thế công
việc bằng cách nhảy tango, đạp xe xuyên Áo và tham gia các cuộc trượt
tuyết mạo hiểm ở vùng hẻo lánh.
Ngay cả những nước giàu nhất cũng nhận ra rằng họ không còn kham
nổi những năm hưu trí đến quá sớm. Để hình dung quốc gia nào dễ bị tổn
thương nhất do quá trình lão hóa và phí tổn đi kèm, chỉ cần so sánh số lượng
người trong độ tuổi lao động từ 15 đến 64 với số người phụ thuộc lớn hơn
64 hoặc nhỏ hơn 15 tuổi – còn gọi là tỷ lệ phụ thuộc. Những thay đổi về tỷ
lệ phụ thuộc nói lên rất nhiều về tiềm năng tăng trưởng của một nền kinh tế,
qua việc cho biết tỷ lệ dân số đang bước vào những năm làm ra của cải, tiết
kiệm tiền và đóng góp vào quỹ vốn để đầu tư, chứ không phải tiêu xài lương
hưu. Trong cuộc bùng nổ kinh tế thời hậu chiến, tốc độ tăng trưởng GDP của
Hàn Quốc đã tăng hoặc giảm theo từng năm tương hợp rất chặt chẽ với
những thay đổi của tỷ lệ phụ thuộc. Sự tăng trưởng GDP của Trung Quốc
cũng đạt đỉnh trong năm 2010, cùng năm mà tỷ lệ phụ thuộc chạm đáy ở
mức một người phụ thuộc ứng với mỗi ba người làm việc và bắt đầu tăng
lên.
Con số này ngày nay ẩn chứa rất nhiều kịch tính, nhất là ở các vùng lão
hóa như châu Âu, nơi mà quy mô dân số trong độ tuổi lao động so với dân
số cao tuổi đã giảm một nửa kể từ những năm 1950 và dự kiến sẽ giảm tiếp
một nửa trong 30 năm tới. Quá trình lão hóa, vốn đã tác động đến các nước
tiên tiến nhất, dự kiến sẽ diễn ra thậm chí còn nhanh hơn ở những nước mới
