Nha cũng đã thay đổi độ tuổi nghỉ hưu theo đà tăng tuổi thọ, và những nước
khác cũng đang tranh luận về việc nghỉ hưu ở tuổi 70 hoặc cao hơn. Có
những nước chống lại – đặc biệt là Pháp – nhưng việc đẩy lùi tuổi nghỉ hưu
là một bước tiến lớn cho các nền kinh tế già nua, và mỗi năm lùi lại được sẽ
giúp tiết kiệm hàng tỷ đô-la chi phí lương hưu và làm chậm tác động của
quả bom suy giảm dân số.
Tuy nhiên, sẽ là sai lầm nều cho rằng nhà nước có thể soạn chính sách
để ép tất cả người lao động lớn tuổi tiếp tục làm việc. Tại Mexico, tuổi nghỉ
hưu chính thức là 65, nhưng nam giới Mexico điển hình nghỉ hưu ở tuổi 72.
Ở Pháp, tuổi nghỉ hưu chính thức cũng là 65, nhưng người Pháp điển hình
thực sự nghỉ hưu trước 60. Thay đổi độ tuổi nghỉ hưu chính thức và mức độ
trợ cấp hưu trí có thể khuyến khích người ta ở lại làm việc, nhưng không thể
tạo ra những sự thay đổi tức khắc trong văn hóa chức nghiệp. Ở hầu hết các
nước, độ dài “những năm tháng vàng” của tuổi hưu trí tiếp tục kéo dài, đè
nặng lên nền kinh tế. Ở 34 nước công nghiệp thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát
triển Kinh tế (OECD), từ Trung Quốc và Hàn Quốc đến Mỹ và Anh, khoảng
cách giữa độ tuổi trung bình nghỉ hưu cho đến độ tuổi mà người đó qua đời
hiện là 15 năm, tăng lên đều từ mức 2 năm hồi 1970.
Chi phí để trả lương hưu đang tăng đến mức nặng nề, mà có lẽ không ở
đâu nhiều như Brazil, nơi nam giới trung bình nghỉ hưu ở tuổi 54 và phụ nữ
trung bình ở tuổi 52 – sớm hơn so với bất kỳ quốc gia thành viên OECD
nào. Trong khi đó, lương hưu trung bình lên đến 90% mức lương cuối cùng
của người về hưu, so với mức trung bình 60% của OECD. Brazil là một
trong những nước mà sự mất cân đối ngày càng tăng giữa người lao động và
người về hưu đe dọa nhiều nhất cơ cấu lao đao của hệ thống hưu trí kiểu
Bismarck. Trên mặt trận này, chính phủ cũng đang phải vật lộn với những
ảnh hưởng của quả bom suy giảm dân số.
Điều gì đã xảy ra với phụ nữ trong lực lượng lao động?
Sự tham gia vào lực lượng lao động của phụ nữ trên toàn thế giới, tiếp
thêm sinh lực cho phần lớn thời hậu chiến, đã đình trệ trong 20 năm qua, với
tỷ lệ tham gia lực lượng lao động trung bình của phụ nữ dừng ở mức khoảng
