cả lĩnh vực, đối với một thế giới liên kết chặt chẽ và luôn mở rộng thư viện
tri thức nhân loại như hiện nay, việc “thu hẹp phạm vị tập trung” ngày càng
được thể hiện rõ nét. Các bác sĩ ung thư không còn tập trung nghiên cứu về
ung thư mà về một số bộ phận cơ thể liên quan đến ung thư, và xu hướng
này vẫn đang phát triển theo thời gian. Bác sĩ phẫu thuật kiêm nhà văn Atul
Gawande kể rằng khi bác sĩ nói đùa về phẫu thuật tai trái, “chúng tôi phải
kiểm tra lại để chắc rằng khái niệm đó không tồn tại”.
Trong cuốn sách bán chạy nhất về chủ đề 10.000 giờ, Sự vượt bậc
(Bounce), nhà báo người Anh Matthew Syed cho rằng chính phủ Anh thất
bại vì không kiên trì đi theo con đường chuyên môn hoá như Tiger Woods.
Tác giả viết việc luân chuyển quan chức cấp cao giữa các ban ngành “cũng
ngớ ngẩn như chuyển Tiger Woods từ gôn sang bóng chày, bóng đá hay
khúc côn cầu”.
Sau nhiều thập niên với hiệu quả không mấy nổi bật, những chương
trình được thiết kế chuyên để khuyến khích người trưởng thành thử sức với
các môn thể thao mới và kết nối với những người phát triển năng khiếu
muộn, đã góp phần vào một số thành công to lớn của nước Anh trong Thế
vận hội Mùa hè gần đây. Theo lời mô tả của một quan chức đứng đằng sau
chương trình thì đây là “những chiếc nồi ủ” nhân tài. Đáng ngạc nhiên là
việc cho một vận động viên, thậm chí một người muốn trở thành vận động
viên ưu tú, đi theo con đường của Roger và thử qua nhiều môn thể thao
khác nhau không hẳn là ngớ ngẩn. Các vận động viên ưu tú ở thời kỳ đỉnh
cao phong độ thật sự đã dành nhiều thời gian tập luyện chuyên sâu hơn so
với những đồng nghiệp gần-ưu tú. Nhưng khi các nhà khoa học nghiên cứu
toàn bộ chặng đường phát triển của vận động viên, từ thời thơ ấu, thì sẽ
thấy như sau:
Lúc còn bé, các vận động viên thường dành ít thời gian tập luyện có
chủ đích đối với những hoạt động mà sau này họ trở thành chuyên gia.
Thay vào đó, họ trải qua một giai đoạn mà các nhà nghiên cứu gọi là “giai
