Nhà vật lý đoạt giải Nobel Richard Feynman là thành viên của ủy ban
điều tra vụ Challenger, và trong một phiên điều trần ông đã khiển trách một
nhà quản lý ở NASA cứ lặp đi lặp lại rằng dữ liệu của Boisjoly không
chứng minh được quan điểm của anh ấy. “Khi anh không có dữ liệu nào,”
Feynman nói, “anh phải dùng lý luận.”
Theo định nghĩa, đây đúng là những tình huống mơ hồ. Lính cứu hỏa
cháy rừng và các kỹ sư tàu con thoi không có sự thoải mái để diễn tập
những tình huống thách thức nhất thông qua phương pháp thử và sai. Theo
Weick, một nhóm hoặc một tổ chức vừa đáng tin cậy vừa linh hoạt có
những đặc tính giống như một ban nhạc jazz. Có những nguyên tắc cơ bản
– chẳng hạn như thang âm và hợp âm – mà đòi hỏi mọi thành viên phải rất
thành thạo, nhưng đó chỉ là những công cụ để tạo nên sự hợp lý trong một
môi trường linh hoạt. Không công cụ nào không thể từ bỏ, phác thảo lại
hoặc điều chỉnh để giúp chúng ta xoay xở trong một tình huống xa lạ. Ngay
cả những công cụ bất cả xâm phạm cũng như thế. Thậm chí ngay với cả các
công cụ mà chúng ta xem là mặc định đến mức nó dường như vô hình. Tất
nhiên là nói dễ hơn làm. Đặc biệt là khi công cụ là phần cốt lõi trong văn
hóa của một tổ chức.
Như cách đại úy Tony Lesmes mô tả, nhóm của ông tại Căn cứ Không
quân Bagram ở phía đông bắc Afghanistan chỉ ra tay khi ai đó thực sự
không may mắn. Lesmes chỉ huy một biệt đội lính nhảy dù cứu hộ của
không quân, viết tắt là PJs (Pararescue Jumpers), một bộ phận của Chiến
dịch đặc biệt chuyên thực hiện các nhiệm vụ giải cứu, như nhảy dù vào địa
bàn của kẻ thù vào ban đêm để cứu phi công bị bắn rơi. Họ là một người đa
chức năng, vừa là một người lính, một nhân viên y tế, một thợ lặn cứu hộ,
một lính cứu hỏa, một chuyên gia cứu hộ trên núi, và là một lính dù. Huy
hiệu của họ có hình ảnh một thiên thần với cánh tay bao quanh thế giới và
dòng chữ “Để cho người khác có thể sống”.
Đối với các thành viên trong đội ngũ PJs tại Bagram, chẳng có khái
niệm “một ngày làm việc thông thường”. Có ngày họ phải đu dây xuống
một ngọn núi để giải cứu một người lính bị rơi xuống một cái giếng không
có nắp. Ngày khác họ phải gấp rút điều trị các lính thủy quân lục chiến bị
