thích nghi linh hoạt. Khi tiến hành thay đổi luật chơi của bộ môn bài
bridge, các tay chơi sành sỏi gặp nhiều khó khăn để làm quen với luật mới
hơn là những người nghiệp dư. Trong một nghiên cứu khác, các kế toán
viên giàu kinh nghiệm được yêu cầu áp dụng luật khấu trừ thuế mới thay
cho luật cũ đã làm việc kém hơn những người mới hoàn toàn. Erik Dane,
giáo sư Đại học Rice chuyên nghiên cứu về hành vi của tổ chức đã gọi hiện
tượng này là “sự cố thủ trong nhận thức”. Ông đề xuất giải pháp phòng
tránh nó là nên làm ngược lại hoàn toàn với trường phái luyện tập 10.000
giờ khắt khe: thường xuyên khám phá những thách thức mới trong một một
lĩnh vực và nói như một đồng nghiệp nghiên cứu là bạn nên “học hỏi thêm
ngoài lĩnh vực chuyên môn của bạn”.
Các nhà khoa học và công chúng đều giống nhau ở chỗ là có những sở
thích liên quan đến nghệ thuật. Nhưng đối với những nhà khoa học được bổ
nhiệm vào viện hàn lâm quốc gia tối cao, họ rất hay tìm thú tiêu khiển nằm
ngoài nghề nghiệp của mình. Những người từng đạt giải Nobel cũng vậy.
Chí ít, họ có khả năng làm diễn viên nghiệp dư, nghệ sĩ múa, nhà ảo thuật
hoặc tham gia các hình thức biểu diễn khác cao gấp 22 lần so với các nhà
khoa học khác. Các nhà khoa học ở tầm quốc gia có xu hướng làm nhạc sĩ,
nhà điêu khắc, họa sĩ, thợ in, thợ mộc, thợ cơ khí, thợ hàn điện tử, thợ thổi
thủy tinh, nhà thơ, hoặc nhà văn viết tiểu thuyết hư cấu lẫn phi hư cấu
nhiều hơn những đồng nghiệp khác. Những chuyên gia thành công nhất đều
hòa mình vào thế giới rộng lớn bên ngoài. Santiago Ramón y Cajal, người
Tây Ban Nha đoạt giải Nobel, cha đẻ của khoa học thần kinh hiện đại phát
biểu: “Nếu đứng từ xa quan sát, chúng ta sẽ thấy các lĩnh vực khác có vẻ
đang làm chúng ta phân tán và tiêu tan năng lượng, trong khi thực tế chúng
đang truyền và củng cố cho nhau.” Một công trình nghiên cứu diễn ra trong
nhiều năm khảo sát các nhà khoa học và kỹ sư được đồng nghiệp đánh giá
là những chuyên gia thực thụ đã đưa ra kết luận quan trọng là: những người
không mang lại đóng góp sáng tạo nào cho lĩnh vực của mình thường thiếu
những sở thích thẩm mỹ nằm ngoài phạm vi chuyên môn hạn hẹp của họ.
Theo quan sát của nhà tâm lý học, nhà nghiên cứu xuất sắc về năng lực
sáng tạo Dean Keith Simonton, “thay vì tập trung quá sâu vào một chủ đề
