không am tường các từ ngữ dùng để mô tả sự vật hoặc hiện tượng có thể
quan sát trực tiếp (“gà mái”, “đang ăn”, “bệnh tật”) như ông bà mình,
chúng lại thể hiện sự tiến bộ đáng kể trước những khái niệm trừu tượng hơn
(“luật”, “lời tuyên thệ”, “công dân”).
Ở khắp trên thế giới, điểm kiểm tra “Những ma trận lũy tiến của
Raven” tăng lên rõ rệt nhất – một sự thay đổi ít được kỳ vọng trước đó.
“Điểm kiểm tra ‘Những ma trận lũy tiến của Raven’ tăng lên cho thấy trẻ
em ngày nay giỏi xử lý vấn đề ngay tại chỗ hơn dù chưa hề được học về
phương pháp xử lý vấn đề đó”, Flynn kết luận. Chúng sẽ có khả năng rút ra
các quy tắc và bài học mà chúng chưa được chỉ dạy trước đó tốt hơn. Thậm
chí ngay cả ở những nước có điểm kiểm tra IQ thông qua vấn đáp và toán
học xuống dốc gần đây thì điểm kiểm tra Raven vẫn tăng. Và nguyên nhân
chính dường như vẫn còn là một ẩn số trong thế giới hiện đại này. Trong
khi chưa có lời giải đáp nào cho câu hỏi “tại sao”, nhiều yếu tố phụ bí ẩn
khác trong thế giới hiện đại lại củng cố thêm các bộ não khi xử lý những
bài kiểm tra trừu tượng nhất. Flynn tự hỏi sự thay đổi nào lại có thể dẫn đến
sự tiến bộ vừa đáng kể vừa đặc biệt này?
Vào cuối thập niên 1920 và đầu thập niên 1930, những yếu tố về mặt
kinh tế và xã hội ở những vùng xa xôi hẻo lánh của Liên Xô đã có một
bước chuyển mình nhanh chóng mà vốn dĩ phải mất nhiều thế hệ mới thực
hiện được. Nông dân ở những vùng sâu vùng xa mà ngày nay là
Uzbekistan, từ xa xưa đã sinh sống bằng cách trồng trọt trên những mảnh
vườn nhỏ, chủ yếu là hoa màu để tự phục vụ nhu yếu phẩm và bông để đổi
lấy những thứ khác. Ở những khu vực đồng cỏ gần đó mà ngày nay là
Kyrgyzstan, người dân thường chăn thả gia súc. Toàn bộ dân cư đều mù
chữ, và một cấu trúc xã hội phân hóa bị những giới luật tôn giáo hà khắc
kiểm soát. Một cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa đã xóa bỏ lối sống như
thế dường như chỉ qua một đêm.
Chính quyền Xô Viết đã biến tất cả ruộng đất nông nghiệp thành
những trang trại tập thể rộng lớn và bắt đầu công cuộc phát triển công
nghiệp. Nền kinh tế nhanh chóng trở nên phức tạp và có liên hệ với nhau.
Nông dân phải xây dựng những chiến lược làm việc tập thể, lên kế hoạch
