ảnh quang học như những người sống trong thế giới công nghiệp hóa,
giống như ảo ảnh của Ebbinghaus. Vòng tròn ở giữa nào sau đây lớn hơn?
Nếu bạn nói rằng đó là vòng tròn bên phải, có khả năng bạn là người
của thế giới công nghiệp hóa. Trong khi nông dân tập thể và nữ sinh các
trường sư phạm chọn vòng tròn bên phải, dân làng ở vùng sâu vùng xa lại
nhìn ra chúng hoàn toàn bằng nhau. Những kết quả như thế được phát hiện
lặp đi lặp lại trong các xã hội truyền thống khác, và các nhà khoa học nhận
định rằng kết quả này có thể phản ánh một thực tiễn là những người tiền
hiện đại không bị thu hút vào một bối cảnh chung – mối quan hệ giữa
những vòng tròn khác nhau – vì vậy nhận thức của họ không bị thay đổi bởi
sự xuất hiện của những vòng tròn khác. Nói theo lối ẩn dụ dễ hiểu thì người
tiền hiện đại bỏ khu rừng để chọn cái cây, còn người hiện đại bỏ cái cây để
chọn khu rừng.
Kể từ sau chuyến đi của Luria, các nhà khoa học đã lặp lại thí nghiệm
của anh ấy ở những nền văn hóa khác. Cộng đồng sắc tộc Kpelle ở Liberia
chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa, nhưng vào thập niên 1970, khi đường sá
đã bắt đầu mở rộng, người Kpelle đã kết nối được với các thành thị. Khi
được đưa những bài kiểm tra về sự tương đồng, các thanh thiếu niên từng
tiếp xúc với học viện hiện đại phân loại dựa trên tính trừu tượng của từng
đối tượng (“Tất cả những thứ này có thể giữ ấm cho chúng ta”), trong khi
đó, những thanh thiếu niên truyền thống lại phân nhóm tùy vào ý thích
nhiều hơn, họ thậm chí còn thường xuyên thay đổi cách phân loại, ngay cả
khi được yêu cầu trả lời những câu hỏi lặp lại trước đó. Bởi nhóm thiếu
niên từng-tiếp-cận-với-xu-hướng-hiện-đại đã xây dựng được những nhóm
chủ đề có ý nghĩa, họ còn có khả năng ghi nhớ tốt hơn khi được yêu cầu mô
tả lại những đối tượng trong bài kiểm tra. Càng tiếp cận nhiều với xu hướng
hiện đại bao nhiêu, thì khả năng tư duy trừu tượng càng mạnh mẽ bấy nhiêu
và họ càng ít phải tham khảo những trải nghiệm cụ thể của bản thân trước
đó để giải quyết vấn đề.
