Chương II
Một trong số mười bảy nghĩa trang ở Paris. Nghĩa trang
Montparnasse chiếm một phần đất rộng trong quận XIV; nhiều nhà
văn, kịch sĩ nổi tiếng Pháp yên giấc ngàn thu trong nghĩa trang này.
Đây là phép xã giao thông dụng ở châu Âu, nhứt là trong giới
trưởng giả. Không biểu hiện một cảm tình gì đặc biệt.
Ở Paris hiện nay vẫn còn thứ xe ngựa bốn bánh, thường rước
khách du lịch hơn là khách thường. Cao hơn xe tắcxi.
Ám chỉ kịch nghệ Hi-lạp cổ (đặc biệt vào thế kỷ V trước Công
nguyên) - kịch sĩ đều mang mặt nạ biểu hiện đặc tính của mỗi vai. Có
thể tạm ví với lối hát bội ở Việt Nam.
Chỉ trích loại báo chí chuyên đăng tin đâm chém, giết người, đổ
máu - chiều theo thị hiếu kém của một thành phần độc giả.
Ám chỉ sự tích rút trong Thánh Kinh: Moise bỗng chợt trông
thấy một bụi cây cháy rực, không bao giờ rụi xuống: Thượng đế đã tự
mặc khải cho Moise trông thấy mình qua chồi lửa đỏ rực đó. Con nòi
cháu giống: được cấp cho quyền thế trần gian; chồi lửa đỏ rực: được
cấp cho quyền thế huyền diệu.
Lạ lùng ở chỗ từ allié (ở đây, dịch là thông gia) ngoài nghĩa đã
dịch, còn một nghĩa nữa là đồng minh, đồng tình, đồng lõa, mà như ai
cũng rõ, thông gia chưa hẳn là đã đồng tình, đồng lõa, đồng minh.
Jean Baptiste Clamence chơi chữ.
Achille Bazaine (1811-1888), thống chế Pháp, trong chiến tranh
Pháp - Đức 1870, quyền Tổng tư lệnh quân đội Lorraine, bị quân đội
Đức vây hãm ở Metz phải đầu hàng: hành động phản trắc, dưới mắt
người Pháp bấy giờ.
