sẽcó năm ba kẻ lấy làm chưng hửng sửng sốt trong bụng; chẳng một ai
cảm thấy mình bị làm tội cả. Tôi chợt hiểu rằng mình không có bạn
hữu. Vả chăng, cho dầu có bạn hữu, tôi cũng chả đi tới đâu. Ví bằng
có thể tự tử mà còn trông thấy được bộ dáng của họ sau đó, thì vâng,
bấy giờ mới thật bõ công, mới thật đáng liều. Nhưng mà ngài ạ, cát bụi
hằng tối đen; ván mộc, dầy, và đục mờ là vải liệm. Còn con mắt của
linh hồn, vâng, hẳn thế, ví có linh hồn, và linh hồn có mắt! Thế nhưng
có chuyện như vầy, không có điều gì lấy làm chắc, không bao giờ có
điều gì lấy làm chắc. Bởi chưng không vậy, thì tất sẽ có một ngõ thoát,
thì tất chúng ta sẽ có thể khiến kẻ khác tin thật ở mình. Tâm lý con
người là chỉ tin các nguyên cớ dẫn ngài đến chỗ quyên sanh, lời nói
ngay thật và nỗi niềm khổ cực trầm trọng của ngài, qua cái chết của
chính ngài mà thôi. Ngài còn sống ngày nào, là trường hợp của ngài
còn đáng ngờ ngày nấy, ngài chỉ đón nhận được ở họ độc có thái độ
hoài nghi mà thôi. Vậy nên, giả dụ chúng ta tin chắc được dầu chỉ mỗi
một điều rằng mình có cơ thưởng ngoạn trò đời, thì hẳn là nó cũng
đáng để chúng ta chứng minh cho họ thấy điều mà họ nhứt quyết
không chịu tin lấy làm bằng và cũng đáng để chúng ta khiến cho họ
lấy làm kinh ngạc. Nhưng một khi ngài đã tự hủy, thì họ có tin lời nói
của ngài hay không, cũng chẳng hệ trọng gì: ngài có đội mồ lên được
đâu mà hòng đón nhận bộ dáng kinh ngạc và nỗi niềm ân hận vốn
cũng rất mực chóng tàn của họ, mà hòng, tóm lại, đúng theo điều mơ
ước của mỗi người chúng ta, chứng kiến đám tang của chính mình.
Muốn hết bị ngờ, chúng ta buộc phải hết hiện hữu, gọn lỏn có vậy.
Vả chăng, như vậy chẳng là tốt hơn sao? Bằng không, thì chúng ta
sẽ phải đau khổ vì thái độ hững hờ lạnh nhạt của họ đến ngần nào. “Để
rồi ba coi!”, cô con gái nói làm vậy với người cha đã cản không cho
lấy anh chàng tình si có mái tóc quá ư chải chuốt. Thế rồi cô quyên
sanh. Và người cha chẳng có coi ra coi vào gì cả. Ông vốn mê câu cá
theo kiểu kéo mồi
. Chỉ ba tuần sau, ông quay trở về với dòng sông,
để quên, ông bảo vậy. Lời suy định của ông quả đúng, ông quên thật
