Giới trẻ nao nức về chúng, nhưng khi ra nước ngoài, ngụp lặn trong các khu
thương mại lớn, ngoái lại nhìn thành phố của mình, họ tìm thấy được điều gì ở
Sài Gòn để mà nhớ nhung?
Tết sắp đến, sao tôi luôn nghĩ đến những người già. Nhớ ông Sơn Nam khi
còn sống. Ông nhắc đến một câu chuyện khi mới về Sài Gòn kiếm sống sau 1954.
Trong những ngày ông chưa có việc làm, vợ ông lên tìm và bảo:
“Con bé ở nhà tội nghiệp, tôi dắt nó đi chợ. Đi ngang một cái tiệm có bán
radio, nó đưa tui mấy đồng xu nói: Má ơi, con có tiền để dành, má mua cho con
một miếng radio để Tết nghe cải lương”.
Người cha tha hương thấy lòng se thắt trong cảnh ăn đong kiếm tiền gửi về
cho vợ con ở quê nhà.
Sài Gòn xưa cũ với vẻ hào nhoáng chỉ nằm trong ký ức của tầng lớp trung
và thượng lưu. Những người nghèo chăm chỉ kiếm sống lang thang trên hè phố,
ăn cơm rabiot (lâm vố) tức cơm thừa của lính Pháp được xào lại. Và họ cày cục
kiếm tiền mướt mồ hôi sôi nước mắt.
Những ngày giáp Tết thời tuổi nhỏ, theo ba đi lấy hàng ở Chợ Lớn, tôi
thường thấy thấp thoáng những người đi bán dạo đồ “lạp vị”. Đó là món ăn mùa
đông bên Tàu nhưng mấy chục, mấy trăm năm qua sống ở xứ nhiệt đới, người
Hoa vẫn thèm nhớ hương vị quê hương. Ông chệt già, cao lòng khòng kiểu vóc
người Quảng Đông bán hàng xâu vịt lạp, lạp xưởng gan, hay ba rọi phơi khô.
Ông bán cả cải bẹ trắng phơi khô dùng để nấu canh. Một tay ông xách giỏ mây
đựng đồ bán, tay kia ông cầm đùi vịt giơ cao. Vịt lạp có khi là nguyên con vịt
ướp phơi khô, mở banh ra rất hấp dẫn. Có khi chỉ toàn đùi vịt ướp mật ong phơi
khô, giá cao hơn nguyên con vịt. Lạp xưởng gan màu đen, nhẩn nhẩn khó ăn
nhưng béo, là miếng gan heo nhét miếng mỡ, phơi khô hay miếng gan nhét bên
trong khúc ruột già. Loại này về ăn ngay, để lâu sẽ hôi dầu. Loại đồ ăn bán dạo
này dành cho giới bình dân, như nhà tôi, chứ không mấy khi ba tôi bỏ tiền mua
đồ lạp vị ở mấy tiệm nổi tiếng hơn như tiệm Xảo Ích ở góc Nguyễn Trãi hay ở
khu Đèn Năm ngọn, Soái Kình Lâm.
