bình gốm của họa sĩ Nguyễn Lâm và tranh sơn–không–mài trừu tượng của
Hồ Hữu Thủ. Những bức tranh của Hồ Hữu Thủ không dễ cảm nhận lúc đó,
nhưng sau hai mươi năm nhìn lại những sáng tác sau này, dễ thấy rằng dù ấn
tượng hay trừu tượng, có hình hay không có hình, tranh của ông tươi tắn
hơn, trẻ trung hơn, mềm mại hơn, có sức sống hơn cho dù ông đã có tuổi.
Đó là cảm nhận của riêng tôi.
Sài Gòn với một nền mỹ thuật có những giai đoạn đáng tự hào, đó là giai
đoạn từ đầu thập niên 1960, trong đó có sự đóng góp của Hội Họa sĩ Trẻ,
của Hồ Hữu Thủ, một người thích tìm con đường riêng cho mình trong sáng
tác, có tài năng lớn. Ông đã sáng tác nên một thế giới mà trong đó “Người,
vật, thiên nhiên đều đã được lựa chọn và biểu tượng hóa, không còn hợp lý
với cái nhìn bình thường, tất cả đều hiện ra trong một bầu không khí chung
đẹp đẽ, tươi mát, hồn nhiên, tổng hòa trong một bút pháp vừa thực vừa siêu
thực, để đi tới một cái đẹp tinh túy của nghệ thuật tượng trưng”, như lời nhà
phê bình Huỳnh Hữu Ủy đánh giá một cách đầy đủ.
SÀI GÒN QUA KÝ HỌA DICK ADAIR
Đó là một cuốn sách cũ bằng tiếng Anh xuất bản cách nay gần nửa thế kỷ,
năm 1971. Cuốn sách có cái tên Saigon, sketches and words from the artist’s
journal. Bìa 3 có hình chân dung tác giả của tập ký họa này, họa sĩ Dick
Adair. Trông ông phong trần, rắn rỏi, đúng như hình dung về các nhà báo
quốc tế viết về các cuộc chiến trên thế giới. Đọc qua tiểu sử ngắn gọn của
ông ở bìa 3, dễ thấy rằng ông như nguyên mẫu cho một nhân vật tiểu thuyết
phiêu lưu hiện đại, hoạt động quốc tế và đi xuyên qua các cuộc chiến tranh.
Ông từng là biên đạo múa, vũ công, thủy thủ, lang thang vẽ ký họa ở Nhật
Bản... trước khi đến miền Nam Việt Nam, chứng kiến cuộc chiến và thâm
nhập vào cuộc sống Sài Gòn thập niên 1960, thành phố vừa đang có chiến
tranh vừa sục sôi không khí làm ăn buôn bán.
Người viết lời tựa cho cuốn sách này chính là nhà báo huyền thoại người
Mỹ Peter Arnett, tác giả của hơn ba ngàn bài báo về cuộc chiến tại Việt Nam
trước 1975. Cảm nhận về những bức ký họa hấp dẫn vì sức mạnh diễn tả sắc
