Người ta thường nói: “Muốn chăm học phải có nghị lực. Làm biếng tức là
thiếu nghị lực. Tập cho trẻ có nghị lực, chúng sẽ chăm học”. Có những trẻ
cương quyết nói: “Tôi không muốn học”. Và chúng nhất định không học
thật. Những trẻ đó có thiếu nghị lực đâu? Trái lại, chúng rất nhiều nghị lực,
nên mới cương quyết được. Chúng sở dĩ nhất định không chịu học vì những
nguyên nhân sau này.
a. Chúng thấy học không ích lợi gì cả, vì chúng vụng suy. Chúng thích học
máy chẳng hạn và nghĩ học máy thì không cần biết Sử ký, Địa lý, Văn
chương, Toán học, nên chúng nhất định thôi học. Hoặc chúng nghĩ ở đời
biết bao kẻ không chịu học mà cũng thành công, vậy cần gì phải học? Rồi
chúng phá ngang.
Đối với những trẻ đó, dọa dẫm, thịnh nộ là thất sách. Nên đợi lúc chúng
bình tĩnh hoặc gặp một chuyện gì cảm động trong gia đình mà ngọt ngào
giảng cho chúng thấy rằng chúng lầm.
b. Trong những gia đình kiếm tiền một cách dễ dàng quá, trẻ dễ hư và làm
biếng học. Chúng thấy cha mẹ không khó nhọc mà cũng giàu có, rồi nghĩ
rằng bổn phận của cha mẹ là phải nuôi chúng, gây dựng cho chúng, sau này
chúng sẽ hưởng gia tài để lại, ăn suốt đời không hết, học mà làm chi?
Những trẻ đó không phải là làm biếng mà là những đứa hư.
c. Có trẻ nhất định không học vì bướng bỉnh, muốn chống lại với cha mẹ,
muốn tỏ rằng chúng tự do, không ai bắt buộc được hết. Đối với những trẻ
này cũng phải kiên tâm, đợi lúc thuận tiện giảng cho chúng thấy rằng chống
lại với ta như vậy là tự chống lại với chúng...
d. Sau cùng có bọn làm biếng vì nọa lực, không có cách gì cho chúng ham
học được. Khuyến khích, thưởng phạt, đánh mắng... đều vô hiệu, nói bao
nhiêu như nước đổ đầu vịt bấy nhiêu. Chúng không hớn hở, không hăng
hái, không sợ sệt, cũng không phàn nàn. Thật là trơ như đá, vững như đồng.
Nhưng đá còn đúc được, đồng còn đúc được, còn chúng thì không có cách
nào thay đổi sự quyết tâm của chúng. Nói tới tương lai của chúng ư? Chúng
