ám ảnh: ông có một nỗi niềm tâm sự quan trọng đang để hoãn lại. Xong
việc là phải nghĩ đến nó ngay. Khi đọc xong hồ sơ, ông sực nhớ ra rằng
niềm tâm sự đó chính là những ý nghĩ về manh tràng. Nhưng không chịu
buông mình theo những ý nghĩ đó, ông bước vào phòng khách để dùng trà.
Khách đang trò chuyện, chơi đàn pi-a-nô và hát. Trong đám khách khứa có
viên dự thẩm, vị hôn phu đáng mong ước của con gái ông. Theo nhận xét
của Praskôvia Phêđôrốvna, buổi tối hôm đó Ivan I lyich tỏ ra vui vẻ hơn
những người khác, nhưng không giây phút nào ông quên rằng ông có
những ý nghĩ quan trọng đang phải để hoãn lại về manh tràng. Đến mười
một giờ, ông cáo lui về phòng mình. Từ ngày bị bệnh, ông ngủ một mình
trong căn buồng nhỏ ở phòng làm việc của mình, về đến phòng, ông cởi
quần áo và lấy một cuốn tiểu thuyết của Dôla (1), nhưng không đọc mà suy
nghĩ. Và ông tưởng tượng ra cảnh manh tràng của mình đã được chữa khỏi
đúng như mong ước. Ruột hấp thụ được, thải được và hoạt động bình
thường của nó được khôi phục, ông tự nhủ: "Phải, tất cả là như thế đấy. Chỉ
cần một điều là phải giúp đỡ sự hồi phục tự nhiên". Sực nhớ tới thuốc, ông
nhổm dậy lấy thuốc uống, rồi nằm ngửa lắng nghe tác dụng tốt đẹp của
thuốc, xem nó tiêu diệt cơn đau như thế nào. "Chỉ cần uống thuốc đều đặn
và tránh những ảnh hưởng có hại. Bây giờ mình đã cảm thấy khá hơn chút
ít, khá hơn nhiều". Ông tắt nến và xoay người nằm nghiêng... Manh tràng
đã được chữa lành, đang thẩm thấu. Bất chợt ông cảm thấy cơn đau cũ quen
thuộc, âm ỉ, nhức nhối, dai dẳng, lặng lẽ, trầm trọng. Miệng ông vẫn có cái
vị quen thuộc quái ác đó. Tim ông thót lại, đầu óc rối bời. "Trời ơi, trời ơi, -
ông thốt lên. - Lại đau, lại đau, chẳng bao giờ dứt được". Và bỗng nhiên
ông hình dung bệnh tình từ một phía hoàn toàn khác. Ông tự nhủ: "Manh
tràng! Thận. Vấn đề không phải là ở manh tràng, không phải là ở thận, mà
là ở chuyện sống và... chết. Phải, ta đã sống và kìa, cuộc sống bỏ đi, nó bỏ
đi và ta không thể nào giữ nó lại được. Phải rồi. Lừa dối mình để làm gì?
Chả lẽ tất cả mọi người, trừ mình, lại không thấy rõ rằng mình đang hấp hối
và cái chết chỉ còn tính bằng tuần lễ, bằng ngày, có lẽ ngay giờ đây hay
sao? Trước là cõi dương, còn bây giờ là cõi âm. Mình đã từng ở đây, còn