Ý nghĩ về sự đau khổ của một con người mà ông gần gũi quen biết từ
lúc người đó còn là một đứa trẻ vui tính, một chú học sinh, rồi một người
đồng sự lớn tuổi bỗng nhiên làm cho Piốt Ivanôvích khiếp sợ, mặc dầu ông
thấy khó chịu về sự giả dối của mình và của người đàn bà này. Ông lại hình
dung ra vầng trán, cái mũi đè lên môi ấy và ông đâm ra hoảng sợ cho bản
thân mình.
"Ba ngày đêm đau đớn kinh khủng rồi chết. Việc đó có thể ập đến cả
với mình ngay bây giờ, bất cứ giây phút nào", - ông nghĩ và trong giây lát
ông đâm ra hoảng sợ. Nhưng chính ông cũng chẳng biết tại sao, một ý nghĩ
thường tình tức thời đến cứu giúp ông: Việc đó xảy ra với Ivan I lyich, chứ
không phải xảy ra với ông, với ông chắc sẽ không có chuyện như vậy; với
lại nếu cứ nghĩ thế ông sẽ sinh ra buồn phiền, đó là điều không nên, rõ ràng
là nét mặt của Svátxơ có ý nhắn nhủ ông như vậy. Suy luận như thế rồi,
Piốt Ivanôvích thấy yên tâm và ông bắt đầu hào hứng hỏi tỉ mỉ về phút lâm
chung của Ivan I lyich, tựa hồ như cái chết là một điều rủi ro bất ngò chỉ
liên quan đến Ivan I lyich, chứ hoàn toàn không dính líu gì đến ông.
Sau khi đã kể tỉ mỉ về những đau đớn thể xác thực sự khủng khiếp mà
Ivan I lyich đã phải chịu đựng, (những chi tiết tỉ mỉ này Piốt Ivanôvích chỉ
được biết thông qua tác động của những đau đớn của Ivan I lyich tới thần
kinh bà Praskôvia Phêđôrốvna), bà quả phụ thấy rõ ràng cần phải chuyển
sang chuyện công việc.
- Chao ôi, bác Piốt Ivanôvích, đau buồn lắm, đau buồn kinh khủng,
kinh khủng, - và bà lại khóc.
Piốt Ivanôvích thở dài và chờ bà xỉ mũi, khi bà đã xỉ mũi xong, ông
nói:
- Xin bác hãy tin ở tôi... - và bà lại nói miên man, trình bày việc rõ
ràng là chính yếu mà bà muốn nói với ông. Việc đó gồm một loạt câu hỏi:
Làm sao có thể lấy được tiền ở công quỹ nhân dịp chồng chết. Bà ta làm ra
