khó chịu về việc đổi tên. Một đêm khi chúng tôi đã uống kha khá rượu gin ở
Câu lạc bộ Anh quốc - tiền thân là Câu lạc bộ Thuộc địa, một trong những
nơi buồn tẻ nhất đế quốc - ông tâm sự: “Tôi không thể hiểu nổi tại sao người
ta lại thấy cần phải bỏ cái tên cũ Congo thuộc Anh tuyệt vời ấy... nghe tên là
ông biết ngay đó là gì, ở đâu, có ý nghĩa gì. Còn cái tên mới có nghĩa gì
chứ? Một con sông chết tiệt mà một nghìn người chắc cũng chỉ có một
người từng nghe đến. Vwarda!” Ông khịt mũi vẻ coi thường, rồi vội thanh
minh: “Dù sao tôi phải nói với ông là mấy thằng cha khó chịu đó làm việc
với mình cũng khá tử tế... và họ lại trả lương ngay ngày đầu tháng. Thực ra,
nếu người ta hiểu được sự thật, làm việc cho Vwarda còn có phần hay hơn
làm cho Chính phủ của Công đảng Anh ở London, ông thấy thế nào?”
Về sông Vwarda, Sir Charles đã nhầm. Nó còn lâu mới là con đường thủy
ít người biết đến, vì trong chúng ta những ai quan tâm đến địa lý đều luôn
yêu thích dòng sông nổi tiếng với lịch sử độc nhất vô nhị này. Xa tít về phía
Bắc, trong một cái đầm lọt thỏm giữa những dãy núi chụm lại thành hình
chén, nhiều mưa rơi, và tùy theo mùa cũng như tùy hướng gió vào một ngày
đặc biệt, thỉnh thoảng cái đầm đó lại được tháo nước vào hồ Banga, từ đó
chảy ra sông Congo và vì vậy chảy ra Đại Tây Dương; những lúc khác nó
chảy vào con sông Vwarda vắt ngang vùng Đông châu Phi và đổ ra Ấn Độ
Dương, rồi cuối cùng tiến đến Thái Bình Dương. Hai giọt nước rơi từ cùng
một đám mây, xuống cùng một nơi trên mặt đất rốt cuộc lại có thể thực hiện
cuộc hành trình đến với những hệ thống sông khác nhau, vào hai đại dương
khác nhau nằm ở hai phía đối diện của trái đất, cách nhau hàng nghìn dặm.
Ngoài điểm khác thường này, sông Vwarda còn đáng được chú ý với
những vực thẳm, thác nước, và đặc biệt là quần thể cư dân hà mã, cá sấu và
chim chóc kỳ lạ. Đó là một con sông lớn, một trong những đường thủy rất
hấp dẫn của thế giới, và tôi cho rằng đúng là sáng kiến tuyệt vời khi người
da đen vùng này đặt tên nước cộng hòa mới của họ nhằm vinh danh dòng
sông.
Phần không điển hình trong tính cách của Sir Charles xuất phát từ việc
ông tuyệt nhiên không giống một nhà quý tộc nông thôn Anh. Ông là người
