Một nước lớn không thể tiến hành một cuộc chiến tranh nhỏ.
• Công tước Wellington
Miền Nam Florida đầy rẫy những người sáu mươi tám tuổi suốt đời lúc nào
cũng chuẩn bị làm một việc lớn lao nhưng cứ chờ mãi cho đến khi việc đó
an toàn. Bây giờ thì an toàn rồi và họ đã sáu mươi tám tuổi.
Thế giới này không có người lãnh đạo. Hãy làm con người bình thường bên
trái bạn thay đổi quan điểm.
—
★—
Ở phía Bắc Tây Ban Nha, nơi nhiều ngả đường quy tụ, có một cây cầu La
Mã lâu đời với vẻ đẹp phi thường được đặt tên, vì những lý do lịch sử không
ai nhớ nổi, là Puenta La Reina - cầu Nữ hoàng, chứ không phải Cầu của Nữ
hoàng như một số người sẽ dịch.
Khi Harvey Holt và tôi đến địa điểm đó vào lúc chiều tà ngày mồng năm
tháng Bảy trong chuyến đi từ Madrid lên phía Bắc, chúng tôi cảm thấy niềm
phấn chấn trào dâng mặc dù trước đó chúng tôi đã du lịch cùng nhau tới
mười một lần. Holt nhìn đồng hồ tốc độ và hài lòng nói, “Chỉ còn đúng sáu
dặm nữa thôi,” rồi chúng tôi hướng về phía những quả đồi thấp nằm bên kia
sông.
Hết sáu dặm ấy, chúng tôi vẫn chưa vào được thành phố Pamplona mà
đến đỉnh một ngọn đèo cho phép nhìn bao quát xuống cả một quang cảnh
bao la trước mắt. Nó được đặt tên là Puerto del Perdón. Đèo Xá tội, và buổi
chiều hôm ấy, khi chúng tôi đến đó, Holt dừng xe lại như anh vẫn thường
làm hàng năm, và chúng tôi bước ra để được ngắm thêm lần nữa một quang
