Nước và chất hòa tan được vận chuyển từ lông rễ đến trụ mạch của rễ
được gọi là vận chuyển ngang theo khoảng cách ngắn để phân biệt với vận
chuyển dọc - vận chuyển nước và các chất lên, xuống dọc theo cây.
Có ba con đường vận chuyển giữa các tế bào thực vật theo khoảng cách
ngắn (hình 1.2):
(1) Con đường xuyên màng: Các chất được vận chuyển qua thành tế bào
và màng sinh chất, từ tế bào này sang tế bào khác luôn phải thông qua màng
và thành.
(2) Con đường tế bào chất: Các chất được vận chuyển thông qua khối tế
bào chất (symplast), là sự vận chuyển theo dòng tế bào chất liên tục của tế
bào từ tế bào này sang tế bào khác thông qua cầu nối tế bào chất
(plasmodesma).
(3) Con đường gian bào (apoplast): Các chất vận chuyển với khoảng cách
ngắn trong mô và cơ quan thông qua thành tế bào và khe gian bào.
h) Dòng vận chuyển theo khoảng cách dài
Sự vận chuyển theo phương thức khuếch tán chỉ có hiệu quả trong
khoảng cách mức độ tế bào (khoảng dưới 100µm), nhưng quá chậm khi vận
chuyển với khoảng cách dài trong cây. Ví dụ: Sự khuếch tán từ đầu này đến
đầu kia của tế bào chỉ mất khoảng vài giây, còn nếu chỉ có khuếch tán để
vận chuyển chất từ rễ đến đỉnh cây sồi thì phải mất hàng chục năm. Sự vận
chuyển theo khoảng cách dài được thực hiện bởi dòng lớn thì phải có sự tác
động của áp lực. Trong dòng này, nước và chất hòa tan chuyển động thông
qua các mạch dẫn xylem và phloem. Ví dụ: Trong mạch phloem, sự vận
chuyển đường gây ra một áp suất dương lớn ở một đầu của ống đẩy địch
đến đầu đối diện của ống. Trong mạch xylem, áp suất âm gây tác động vận
chuyển ở khoảng cách dài. Sự thoát nước và bốc hơi nước từ lá tạo nên áp
suất trong xylem của lá, là một lực đẩy chất dịch trong xylem từ rễ lên thân,
cành và lá.
Các cơ chế vận chuyển ở mức tế bào, mô và toàn bộ cây hoạt động trong
mối tương tác lẫn nhau. Ví dụ: Dòng chảy lớn tùy thuộc vào sự sai khác áp
