máng. Cái lưỡi nhọn của con la ngay lập tức thè ra định liếm sạch liền bị ông ta dùng
cái muôi đánh liền mấy cái vào mõm rồi trộn đều bánh đậu vào cỏ. Mùi cỏ và đậu rang
sực nức khiến ngựa và la vục đầu ăn lấy ăn để. Đôi mắt của con la lấp lánh xanh lè dưới
ánh đèn dầu nhưng dù sao cũng không thể biểu đạt được tình cảm bằng mắt trâu. Trông
cậu có vẻ rất cô độc, bộ dạng giống hệt một đứa học trò tiểu học chuyển về trường mới.
Hai mươi tám con trâu trong chuồng đều hướng về phía chúng tôi ngẩng cao đầu chờ
cỏ. Cậu được buộc ở chỗ tốt nhất nên được ăn cỏ đầu tiên. Thức ăn đêm của trâu là bột
đậu trộn với cỏ mật. Đây là loại thức ăn cao cấp, rất giàu dinh dưỡng và rất thơm ngon.
Tôi lần lượt đổ thức ăn vào khắp các máng cỏ, cả bầy trâu nhất loạt cúi đầu nhai cỏ
rào rào. Thừa lúc ông Phương không chú ý, tôi bỏ thêm vào máng của cậu mấy vốc
nữa. Tôi sờ đầu, sờ mũi cậu, cậu cũng dùng lưỡi liếm tay tôi. Cậu là con trâu duy nhất
trong đàn chưa bị xỏ mũi, không biết đời cậu có thoát khỏi kiếp nạn này không?
Không, cậu không thể thoát khỏi kiếp chung của một con trâu! Vụ cày xuân bắt đầu,
ông Phương sai tôi và Hồ Tân dắt cậu về vườn cũ, dưới gốc cây hạnh đang đơm nụ,
dùng bàn chải kỳ cọ những vết bùn dính trên người cậu như ngầm báo cho mọi người
những thành quả chăm sóc trâu của đội chăn nuôi chúng tôi trong suốt mùa đông dài
dằng dặc.
Tuy Dương Thất là người đã vạch ra những tội trạng của Kim Long, làm anh ta bị
phế chức chủ nhiệm và bị chụp cho chiếc mũ phản cách mạng, song cái ghế chủ nhiệm
lại không đến lượt lão ta. Ủy viên của ủy ban cách mạng công xã Hoàng Đồng trở
thành chủ nhiệm của làng Tây Môn. Ông Hoàng đã từng là đội trưởng đội sản xuất, trở
thành chủ nhiệm là chuyện đương nhiên. Ông ta thường ra tận nơi bàn việc phân phối
công việc đến từng xã viên một như một vị tướng soái điều binh khiển tướng. Những ai
có lý lịch trong sạch thường được phân những việc nhẹ nhàng, công việc cày ruộng là
nặng nhất thì được giao cho những phần tử xấu. Kim Long cùng với thôn trưởng Bảo
an ngụy Kim Ngũ Phúc, tay phản bội Trương Đại Tráng, phú nông ác bá Ngũ Nguyên,
kẻ nấu rượu đầu cơ Điền Quý, kẻ theo tư bản Hồng Thái Nhạc và một số những người
nữa nhập cùng một đội cày. Kim Long thì tức giận, lão Hồng thì cứ cười cười, còn
những người đã từng tham gia lao động cải tạo lâu rồi thì chẳng biểu lộ thái độ gì. Cày
xuân là chuyện thành nếp. Ai đã dùng chiếc cày nào, con trâu nào đã trở thành quen
thuộc. Họ lẳng lặng lấy cày ra rồi đi đến chỗ con trâu của mình. Trâu cũng nhận ra
người quen vẫy đuôi đón chào. Ông Phương kêu lên:
- Trâu nghỉ cả mùa đông, bữa nay là ngày đầu tiên, mọi người nên thong thả một tí!
Ông Phương là người giúp lão Hồng quàng dây vào cổ trâu. Cặp này một con là trâu
Bột Hải, con kia là trâu Lỗ Tây. Tuy không trực tiếp lao động đã lâu năm nhưng những
