113
Thực hành thiền quán
một, vì nếu không rơi thì không phải là mưa.
Vấn đề cũng tương tự như khi ta nói “gió thổi”,
vì không thổi thì chẳng phải là gió...
Chuyển sang một số chủ từ khác, như khi ta
nói “người mẹ sinh con”, “người lính đi lính”...
chúng ta cũng thấy rằng chủ thể và hành động
hầu như đã hàm chứa lẫn nhau, hay nói cách
khác, chủ thể chính là hành động và hành
động cũng chính là chủ thể. Không sinh con thì
không phải người mẹ, không đi lính thì chẳng
phải người lính. Vì thế, chủ từ người mẹ đã
hàm chứa việc sinh con, chủ từ người lính đã
hàm chứa việc đi lính...
Đây không phải chỉ là vấn đề ngôn ngữ.
Điều này thật ra bộc lộ một khía cạnh của thực
tại mà ít khi ta quan tâm đến. Nếu quan sát
kỹ, chúng ta sẽ thấy ra một điều là mỗi chủ
thể có một hành động tiêu biểu tương ứng, và
hành động đó không chỉ là tiêu biểu cho chủ thể
hành động mà còn chính là chủ thể ấy. Cách
đây nhiều ngàn năm, khi chủ trương thuyết
Chính danh, đức Khổng Tử đã từng nhận ra
điều này khi ngài nói: “Vua làm vua, bề tôi làm
