trong Stalingrad đang thiếu thốn trầm trọng thì họ sẽ không bao giờ làm
được nữa. Với lại, ngày đang ngắn dần mà thời tiết ngày càng tệ”.
Paulus đang hết sức căng thẳng. Bác sĩ của ông cảnh báo ông sẽ suy sụp
nếu cứ tiếp tục không chịu nghỉ ngơi. “Hitler bị ám ảnh bởi tính biểu tượng
của Stalingrad”, một trong các sĩ quan tham mưu của Paulus giải thích. “Để
quét sạch vài điểm kháng cự cuối cùng trong tháng 11, ông ra lệnh kể cả lính
lái tăng cũng phải gom lại như bộ binh để giáng đòn cuối cùng”. Các chỉ huy
tăng phát hoảng với kiểu phí phạm điên rồ đó, nhưng họ không thể làm cho
Paulus bỏ lệnh được. Cuối cùng, họ dành cố vét hết các lái xe dự bị, đầu
bếp, tải thương và lính thông tin - tóm lại là ai cũng được miễn không phải
lính lái tăng dày dạn kinh nghiệm của họ - cốt giữ cho sư đoàn mình còn
hoạt động. Tổn thất quá lớn trong các trung đoàn tăng sẽ cho thấy là nghiêm
trọng nếu không phải là thảm họa chỉ trong vòng vài ngày nữa.
Tướng Seydlitz rất lo. Đến giữa tháng 11, Sở Chỉ huy Tập đoàn quân số 6
nhận thấy rằng “42% số các tiểu đoàn được coi là ‘mất sức chiến đấu’”.
Phần lớn các đại đội bộ binh còn chưa tới 50 người và phải nhóm lại.
Seydlitz còn lo cả về các sư đoàn tăng số 14 và 24 đang cần chỉnh đốn lại
sẵn sàng cho cuộc tấn công mùa đông không tránh khỏi của quân Soviet.
Theo quan điểm của ông, cuộc chiến sẽ còn kéo dài đến cuối năm. Chính
Hitler cũng thừa nhận với ông trong bữa ăn trưa tại Rastenburg rằng quân
Đức nên bắt tay vào chuẩn bị cho “mọi thử thách của mùa đông Nga” ngay
từ đầu tháng 10. Quân Đức ở Stalingrad được đặc cách không phải theo chỉ
thị chuẩn bị phòng thủ mùa đông, vậy mà ở Munich, Hitler lại khoác lác là
thời gian không còn quan trọng.
Thương vong nghiêm trọng nhất là đội ngũ sĩ quan và hạ sĩ quan, chỉ một
thiểu số nhỏ cựu binh dày dạn còn lại ở cả hai bên. “Đây không phải bọn
Đức mà chúng tôi đánh hồi tháng 8”, một cựu binh Soviet nhận xét. “Và cả
chúng tôi cũng đã khác”. Lính tuyến trước của cả hai bên dường như đã cảm
nhận rằng những ai giỏi nhất, gan lì nhất luôn chết đầu nước.
Các sĩ quan tham mưu Đức cũng lo tới mùa xuân sang năm. Các tính toán
đơn giản cho thấy rằng Đức không thể chịu nổi mức thương vong này lâu
