tướng lên thống chế, Paulus lập tức đoán ngay nó được ban tặng cùng một
chén thuốc độc. Ông đã thốt lên với Tướng Pfeffer trong buổi họp các tướng
lần cuối: “Tôi không định tự bắn mình vì gã hạ sĩ Bohemia đó đâu”. Một
tướng khác đã khai với NKVD rằng Paulus đã nói: “Đó giống như lời mời tự
sát, nhưng tôi sẽ không chiều lòng hắn ta đâu”. Theo bản năng, Paulus
không tán thành tự sát. Khi nghe tin người của mình chọn “tự sát kiểu người
lính”, tức là leo lên trên chiến hào đứng chờ quân địch hạ sát - ông đã ra
lệnh cấm hành động kiểu đó.
Dĩ nhiên Hitler thì không quan tâm đến chuyện cứu tính mạng binh sĩ,
ông chỉ muốn tạo ra một huyền thoại hào hùng. Rõ ràng ông đã mong các sĩ
quan cao cấp của quân đội noi gương Đô đốc Gunther Lutjens trên tàu
Bismarck, một ước muốn rõ ràng là bắt nguồn từ cái chết của các tướng
Hartmann và Stempel.
* * *
Vùng cố thủ phía nam thu hẹp nhanh. Đến ngày 30 tháng 1, quân Soviet
đã vào đến trung tâm thành phố. Trong các tầng hầm mà bộ phận chính của
quân Đức đang trú ngụ tránh rét và đạn pháo, tâm trạng là tuyệt vọng và
nơm nớp lo sợ. Tại trụ sở cũ của NKVD, bầu trời mùa đông lộ ra qua tòa
nhà đổ. Sàn đá ngổn ngang gạch vữa, cấu trúc hình cái lồng của cầu thang
cùng tay vịn bị vặn xoắn. Một lá cờ chữ thập đỏ bên ngoài lối vào khiến một
sĩ quan bộ binh Đức nổi giận vì cho đó là biểu hiện đầu hàng. Anh ta xuống
tầng hầm, nơi các bác sĩ vẫn đang cặm cụi mổ xẻ dưới ánh đèn hơi của bệnh
viện dã chiến trong khi chờ quân Nga đến. Trợn mắt dữ tợn, viên sĩ quan
chĩa khẩu tiểu liên vào họ, quát: “Có chuyện gì ở đây? Không có đầu hàng
gì hết! Vẫn tiếp tục chiến đấu!” Binh sĩ nhiều người mất thăng bằng vì chiến
đấu căng thẳng hay bị ảo giác vì thiếu dinh dưỡng trầm trọng. Gian hầm đầy
những con người phát cuồng trong cơn mê sảng. Bác sĩ Markstein, một
người quê Danzig, chỉ nhún vai. “Đây là trạm cứu thương”, ông nói. Anh
