Chỉ sư đoàn bộ binh cơ giới Grossdeutschland và sư đoàn tăng số 1
SS Leibstandarte Adolf Hitler, hai sư đoàn thiện chiến nhất nước Đức Quốc
xã.
Tiếng Nga: Операция кольцо.
Nguyên văn là “đại tá”. Có lẽ nguyên bản lầm lẫn vì trước và sau đây,
đều là “trung tá”.
Golgotha: ngọn đồi nơi Chúa Jesus bị đóng đinh trên thập giá. (ND)
Các bạn, chiến tranh đã kết thúc! Paulus đã đầu hàng (Nguyên văn
tiếng Đức). (ND)
Winrich Behr, người biết rõ Schmidt, nghĩ rằng ít khả năng ông này
dùng từ du, nhưng cũng cho rằng "chắc chắn Tướng Schmidt có ảnh hưởng
đến Paulus". (TG)
Tấm hình Karmen đã bị chỉnh sửa ở Moskva. Tướng Telegin bị cắt đi
vì Stalin cho rằng ông này chưa đủ tầm cho một sự kiện lịch sử cỡ này.
(Ngay cả việc phong thiếu tá cho Dyatlenko cũng được đẩy nhanh cho dịp
công bố tấm hình). (TG)
Wilhelm Furtwangler (1886-1954): nhạc trưởng, nhà soạn nhạc Đức.
Rừng Đen (Schwarzwald, Black Forest): dãy núi có nhiều rừng ở tây
nam nước Đức.
Cannae: một làng cổ ở Đông Nam Italia, nơi Tướng Hannibal xứ
Carthage đã bao vây và đánh bại quân La Mã vào năm 216 TCN.
Scorbut: bệnh thiếu vitamin C, gây chảy máu nướu răng, xuất huyết
dưới da.
Gác tù người Đức còn được sử dụng ở các trại khác nữa. Tệ nhất là có
khoảng 200 người Đức (do vài nguyên nhân, hầu hết là dân Saxon) đào ngũ
từ các tiểu đoàn trừng giới. Họ cầm gậy gỗ, lại mang danh “chiến sĩ chống
phát xít”, họ nhất định không cho người tù ngồi xuống nghỉ giải lao lúc điểm
danh, mặc dù phần lớn họ đều bị lỵ. (TG)
“Ca khúc mới về tình yêu đối với Stalingrad”, viết năm 1943.
