một chỉ huy cấp cao vào tháng 1 năm 1942 trùng hợp với cuộc tổng tấn công
vội vã của Stalin sau những thắng lợi của Hồng quân quanh Moskva. Thực
ra, đó là lúc khó khăn cho tất cả lực lượng của Đức trên mặt trận phía nam.
Tập đoàn quân số 11 của Tướng Manstein ở Krym vẫn chưa chiếm được
Sevastopol, rồi một cuộc tấn công bất ngờ của Hồng quân từ Kavkaz cuối
tháng 12 đã lấy lại được bán đảo Kerch. Hitler nổi khùng, đưa ông Tướng
Nam tước von Sponeck, tư lệnh quân đoàn, ra tòa án binh.
Paulus dời bản doanh của Tập đoàn quân số 6 về Kharkov, mục tiêu của
nguyên soái Timoshenko. Nhiệt độ hạ thấp xuống âm 30°C, nhiều khi còn
thấp hơn. Việc vận chuyển của quân Đức bằng đường sắt và đường bộ kẹt
cứng vì băng giá, còn xe ngựa thì chỉ đảm bảo cung cấp một khẩu phần tối
thiểu.
Kế hoạch của Timoshenko là cắt đứt vùng công nghiệp Donbas và chiếm
Kharkov bằng một trận bao vây lớn nhưng chỉ có gọng kìm phía nam là
xuyên được qua phòng tuyến Đức. Đó là một đòn thọc sâu thắng lợi, chiếm
được một đoạn sâu cả trăm kilomet. Nhưng Hồng quân lại thiếu hậu cần và
thiếu quân sung sức nên sau hai tháng chiến đấu quyết liệt, cuối cùng họ
cũng phải dừng lại.
Tập đoàn quân số 6 trụ được, song Paulus vẫn không yên. Thống chế
Bock, người mới được Hitler miễn cưỡng chỉ định chỉ huy Cụm tập đoàn
quân Nam, đã nói toạc ra rằng ông đã quá thận trọng không chịu phản công.
Paulus vẫn nắm quân, với sự che chở của Tướng Halder, người đỡ đầu của
ông. Thay vào đó, Tham mưu trưởng của ông, Đại tá Ferdinand Heim, lại bị
cách chức. Thay thế là Đại tá Arthur Schmidt, một sĩ quan mảnh khảnh,
khuôn mặt sắc sảo, miệng lưỡi sắc bén xuất thân từ một gia đình buôn bán ở
Hamburg. Schmidt tự tin với năng lực của mình, đã tụ tập được nhiều vây
cánh trong bản doanh tập đoàn quân dù bản thân ông ta cũng có nhiều người
chống lưng. Paulus dựa nhiều vào các nhận định của ông ta và kết quả là
ông ta đã đóng một vai trò lớn, có người còn bảo là quá lớn, trong việc định
hướng những sự kiện diễn ra về sau.
