Tư Mã Thiên
Sử Ký Tư Mã Thiên
VIỆT VƯƠNG CÂU TIỄN THẾ GIA
1. Tổ tiên của Việt Vương Câu Tiễn là dòng dõi vua Vũ, con thứ hai của
vua Thiếu Khang đời nhà Hạ, được phong ở đất Cối Kê để lo việc phụng
thờ vua Vũ, xăm mình, cắt tóc, phát cỏ mà lập ấp. Truyền được hai mươi
đời đến Doãn Thường. Trong thời Doãn Thường, đánh nhau với vua Ngô là
Hạp Lư và hai bên căm nghét nhau. Doãn Thường chết, con là Câu Tiễn
được lập làm Việt Vương (Đoạn 1 - nguồn gốc Câu Tiễn).
2. Năm thứ nhất (490 trước công nguyên), vua Ngô là Hạp Lư nghe tin
Doãn Thường đã chết, bèn đem quân đánh Việt. Vua Việt là Câu Tiễn sai
những kẻ sĩ quyết liều chết ra khiêu chiến, họ dàn thành ba hàng tiến đến
trận tuyến quân Ngô, thét lên rồi tự đâm vào cổ. Quân Ngô đang mãi nhìn
thì quân Việt thừa cơ đánh úp. Quân Ngô bị thua ở thành Huề Lý, vua Ngô
là Hạp Lư bị tên bắn trúng, Hạp Lư sắp chết, bảo con là Phù Sai :
- Thế nào cũng đừng quên đánh Việt.
Ba năm sau, Câu Tiễn được tin vua Ngô là Phù Sai ngày đêm tập luyện
quân sĩ, sắp sửa đánh Việt để trả thù. Vua Việt muốn đến đánh trước khi
Ngô xuất trận. Phạm Lãi can :
- Không nên. Tôi nghe nói việc binh là điều gỡ, đánh nhau là việc trái với
đức, tranh nhau là việc thấp nhất. Lo âm mưu, làm trái đức, thích dùng điều
gỡ, lấy thân mình làm việc thấp hèn nhất, là việc thượng đế cấm. Nếu làm
là bất lợi.
Vua Việt nói :
- Ta đã quyết định rồi.
Bèn cất quân. Vua Ngô nghe tin đem tất cả tinh binh đánh quân Việt thua to
ở Phù Tiêu. Vua Việt bèn đem năm nghìn quân còn lại giữ và trốn tránh ở
núi Cối Kê. Vua Ngô đuổi đến, bao vây Cối Kê. Vua Việt bảo Phạm Lãi :
- Ta vì không nghe lời ngươi, cho nên đến nông nỗi này. Bây giờ làm thế
nào ?
Phạm Lãi nói :
