Tư Mã Thiên
Sử Ký Tư Mã Thiên
Dịch giả : Nhữ Thành
Đánh máy : Mickey, TSAH, CHIEU PHU, THANH LOAN
KHỔNG TỬ THẾ GIA
1. Khổng Tử sinh ở ấp Trâu, thuộc làng Xương Bình nước Lỗ. Tổ tiên
trước kia là người nước Tống, tên là Khổng Phòng Thúc. Phòng Thúc sinh
Bá Hạ, Bá Hạ sinh Thúc Lương Ngột. Lương Ngột khi đã quá tuổi (1), lấy
Nhan Thị, hai người cầu tự ở núi Ni Khâu sinh Khổng Tử. Khổng Tử sinh
ở nước Lỗ năm thứ 22 đời Lỗ Tương Công (55 trước công nguyên). Khi
sinh ra, trên đầu gồ giữa lõm cho nên đặt tên là Khâu (tức là cái gò), tên tự
là Trọng Ni, họ Khổng. Khổng Khâu sinh thì Thúc Lương Ngột chết, chôn
ở núi Phòng Sơn. Núi Phòng Sơn ở phía đông nước Lỗ. Khổng Tử, do đó,
không biết mộ cha ở đâu, vì mẹ của ông kiêng không nói điều đó. Khi còn
nhỏ, Khổng Tử thích chơi trò bày các khay để cúng và chơi trò tế lễ. Đến
khi mẹ chết, Khổng Tử chôn tạm mẹ ở con đường Ngũ Phụ vì ông cẩn thận
(2). Mẹ của Văn Phụ, người đất Trâu, nói cho Khổng Tử biết nơi mộ của
cha, cho nên về sau Khổng Tử hợp táng cả cha và mẹ ở núi Phòng Sơn.
Trong khi Khổng Tử còn để tang thì họ Quý thết đãi những kẻ sĩ, Khổng
Tử cũng đến đấy. Dương Hổ mắng Khổng Tử:
- Họ Quý thết kẻ sĩ chứ không phải thết nhà ngươi đâu.
Khổng Tử bèn rút lui.
Khi Khổng Tử mười bảy tuổi có quan đại phu là Mạnh Ly Tử ốm sắp chết,
dặn người con cả sẽ thay mình là Ý Tử: “Khổng Khâu là con cháu của bậc
thánh nhân (3), tổ tiên bị giết ở Tống, người ông sáu đời là Phất Phụ Hà lại
được nối ngôi làm vua, nhưng nhường ngôi cho Lệ Công. Đến đời Chính
Khảo Phu giúp Đái Công, Vũ Công và Tuyên Công, ba lần được làm
thượng khanh, nhưng lại càng cung kính. Cho nên trên cái vạc của ông ta
có khắc mấy chữ “Được bổ lần thứ nhất thì ta cúi xuống, được bổ lần thứ
hai thì ta khom lưng, được bổ lần thứ ba thì ta cuối thấp xuống men theo
tường mà chạy. Nhưng cũng không ai dám khinh ta. Ta ăn cơm ở vạc này,
