SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 195

Tử Lộ đi ra, Tử Cống vào yết kiến. Khổng Tử nói:
- Này anh Tứ, Kinh Thi nói: “Chẳng phải con trủy chẳng phải con hổ ở
ngoài đồng vắng”. Đạo của ta phải chăng là sai? Tại sao ta lại gặp phải
cảnh này ?
Tử Cống nói:
- Đạo của thầy hết sức lớn cho nên thiên hạ không ai dung nạp được. Thầy
phải hạ thấp một chút.
- Này anh Tứ! Người giỏi nghề nông có thể biết vãi giống nhưng không
chắc là gặt được. Người thợ giỏi có thể làm khéo nhưng không thể làm cho
người ta vừa lòng. Người quân tử trau dồi đạo đức của mình theo những
đường lối chính và giữ nó, điều chỉnh nó mà không thể làm cho nó được
người ta theo. Anh không lo trau dồi đạo của mình mà chỉ lo người ta dung
nạp mình. Cái chí của anh Tứ không phải là xa.
Tử Cống đi ra. Nhan Hồi vào yết kiến. Khổng Tử nói:
- Này anh Hồi, Kinh Thi nói: “Chẳng phải con trủy chẳng phải con hổ ở
ngoài đồng vắng”. Đạo của ta phải chăng là sai? Tại sao ta lại gặp phải
cảnh này?
Nhan Hồi nói:
- Đạo của phu tử hết sức lớn lao nên cả thiên hạ không ai dung nạp được.
Nhưng phu tử cứ theo đó mà làm, người ta không dung nạp thì có hại gì?
Người ta không dung nạp nhưng sau này người ta sẽ thấy phu tử là người
quân tử. Đạo không được trau dồi, đó là cái điều ta lấy làm xấu hổ. Đạo đã
trau dồi mà vẫn không được dung nạp thì đó là điều xấu hổ của kẻ làm vua
một nước. Người ta không dung nạp phu tử thì có hại gì? Về sau người ta
sẽ thấy phu tử là người quân tử?
Khổng Tử hớn hở cười:
- Đúng lắm! Hỡi người con họ Nhan, nếu nhà ngươi lắm của cải thì ta sẽ
làm người quản lý của cải cho nhà ngươi.
Sau đó, Khổng Tử sai Tử Cống sang Sở. Sở Chiêu Vương đem binh đón
Khổng Tử, kết quả Khổng Tử mới được thoát. Chiêu Vương định phong
cho Khổng Tử miếng đất trong sổ sách có 700 lý (29). Quan lệnh doãn
nước Sở là Tử Tây nói: