SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 314

nhân, rồi bắn vào mặt. Quả nhân ở xa không tiện đánh.Vương đánh lấy
được đất Tống cũng như chính quả nhân đánh được đất ấy. Sau khi đã đánh
lấy An ấp, Tần sẽ nhân đấy bắt tội Tề về việc phá Tống. Tần muốn đánh
Hàn, sợ thiên hạ cứu Hàn thì giao Tề cho thiên hạ mà nói rằng: “Tề Vương
bốn lần hẹn với quả nhân thì bốn lần lừa dối quả nhân. Đã ba lần Tề quyết
tâm cầm đầu thiên hạ để đánh quả nhân. Có Tề thì không có Tần, có Tần
thì không có Tề; phải đánh Tề, phải tiêu diệt Tề”. Sau khi đã được Nghi
Dương, Thiếu Khúc đến Lan Trạch, Tần sẽ buộc thiên hạ về cái tội đã đánh
phá Tề. Tần muốn đánh Ngụy, nhưng lo ngại Sở, bèn lấy Nam Dương giao
cho Sở, nói rằng: “Quả nhân thế nào cũng sẽ tuyệt giao với Hàn. Sở hãy giữ
lấy Quân Lăng, chẹn đất Manh ách, nếu có lợi cho Sở thì cũng như có lợi
cho quả nhân. Khi Ngụy đã bỏ nước thân thiện mà hợp với Tần, Tần sẽ
nhân lấy việc Sở chẹn Manh ách mà bắt tội Sở. Sau đó, khi quân Ngụy bị
nguy khốn ở Lâm Trung, và các nước Yên, Triệu mạnh lên, thì Tần lại hứa
lấy tiêu Đông giao cho Yên, lấy Tế Tây giao cho Triệu và sau đó, Triệu
giảng hòa với Ngụy, đưa công tử Diên là con tin Tần nhờ có Tê Thủ (tướng
quốc nước Ngụy - ND) liên binh với Ngụy để đánh Triệu nhưng bị quân
Triệu đánh bại ở Tiều Thạch, bị tổn thất nặng nề ở Dương Mã. Tần bèn làm
ra vẻ kính trọng Ngụy, hứa cho nó đất Diệp, đất Thái, nhưng bản thân mình
thì lại giảnghòa với Triệu để khi nào mình xâm chiếm Nglly thì không bị
Triệu cản trở, và gặp lúc khó khăn thì sai em của Thái hậu là Nhương Hầu
cầu hòa. Còn nếu thắng Ngụy thì sẽ lừa cả mẹ và cậu. Tần trách Yên thì
bảo là vì Giao Đông, trách Triệu thì bảo là vì Tế Tây, trách Ngụy thì bảo là
vì Diệp Thái, trách Sở thì bảo là vì Manh ách, trách Tề thì bảo vì Tống. Cái
lối ấy tức là nói quẩn nói quanh như cái vòng tròn, dùng binh như đâm
khâu thấu. Mẹ không ngăn được, cậu không giữ được. Trong những trận
đánh ở Long Cổ, Ngạn Môn, Phong Lăng, Cao Thương, Triệu Trang, Tần
giết dân của Tam Tấn(11) đến vài trăm vạn. Nay những người còn sống đều
là những người mồ côi, cha bị quân Tần giết. Nhà vua xem những trận
ngoài Tây Hà và ở đất Thượng Lạc, tai vạ ở Tam Xuyên, Tấn Quốc, đã làm
thiệt hại một nửa Tam Tấn! Tai vạ Tần gây ra to lớn là như thế đấy? Thế
mà kẻ du thuyết của Yên, Triệu đến Tấn, đều tranh nhau thuyết phục vua