SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 319

bích của ngươi, ngươi đánh đòn ta. Ngươi hãy lo giữ nước cho khéo, ta sẽ
có ngày lấy trộm thành của ngươi đấy”.
Đất Ba và đất Thục đánh nhau, đều đến cầu cứu Tần. Tần Huệ Vương
muốn đem quân đánh Thục, nhưng ngại đường sá hiểm trở, nhỏ hẹp khó đi.
Hàn lại đến xâm lấn; muốn đánh Hàn trước, sau sẽ đánh Thục, nhưng sợ
không lợi; muốn đánh Thục trước nhưng lại sợ Hàn đánh úp Tần. Huệ
Vương do dự chưa quyết. Tư Mã Thác cùng Trương Nghi tranh luận ở
nước mặt Huệ Vương. Tư Mã Thác(2) muốn đánh Thục. Trương Nghi nói:
- Chẳng bằng đánh Hàn.
Huệ Vương nói:
- Xin nói tại sao?
Nghi nói:
- Thân với Ngụy, làm bạn với Sở, đem quân xuống Tam Xuyên, ngăn chặn
cửa Thập Cốc, làm chủ đường Đồn Lưu. Ngụy cắt đứt Nam Dương, Sở đến
gần Nam Trịnh, Tần đánh Tân Thành, Nghi Dương để đến gần ngoại đồng
của hai Chua(3), trách tội Chu Vương xâm lấn đất của Sở, Ngụy. Chu tự
biết không thể cứu được tất phải đem đồ báu và chín vạc(4) ra. Giữ lấy chín
vạc, cầm lấy địa đồ, sổ sách, lấy thế thiên tử để ra lệnh cho thiên hạ, thiên
hạ ai dám không nghe theo! Ấy là nghiệp vương đấy. Nay Thục là nước xa
tít về phía Tây, và thuộc hạng Nhung, Địch. Ta làm lính mệt, dân chúng vất
vả nhưng không đủ để nổi danh: được đất của nó không đủ để làm lợi. Thần
nghe nói “tranh danh ở triều, tranh lợi ở chợ”. Nay Tam Xuyên, Chu Thất
tức là triều và chợ của thiên hạ, mà đại vương không tranh, lại tranh
Nhung, Địch, thế là còn cách xa vương nghiệp lắm.
Tư Mã Thác nói:
- Không phải. Thần nghe nói: vị vua muốn nước giàu thì cốt được ruộng
đất; vị vua muốn binh mạnh thì cất được dân giàu; vị vua muốn làm vương
thì cất được đức rộng lớn. Có ba điều ấy thì nghiệp vương sẽ theo sau. Nay
nhà vua đất nhỏ, dân nghèo, cho nên thần muốn làm việc dễ trước. Nay
Thục là nước xa tít về phía Tây và là trưởng các dân Nhung, Địch, đang có
loạn Kiệt, Trụ. Lấy binh Tần đánh nước ấy khác nào khiến sài lang đuổi
đàn dê? Được đất nước ấy đủ để mở rộng nước, lấy của nước ấy đủ để làm