SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 341

Thang, lập được nghiệp vương; Bách Lý Hề cho trâu ăn ở dưới xe mà giúp
Mục Công nên nghiệp bá. Trước được hợp ý rồi sau mới đưa các vua ấy
đến đạo lớn. Trâu Diễn nói tuy không theo khuôn phép, nhưng nếu đem
dùng cũng có cái ý như đem vạc nấu trâu mà nấu gà chăng?
Trâu Diễn cùng các thầy ở dưới núi Tắc Môn nước Tề như bọn Thuần Vu
Khôn, Thận Đáo, Hoàn Uyên, Tiếp Tử, Điền Biền, Trâu Thích đều làm
sách nói việc trị loạn để cầu hợp ý các vua đương thời, nào có thể kể hết
được!
3. Thuần Vu Khôn, người nước Tề, nghe rộng, nhớ nhiều, học không
chuyên chú vào cái gì. Về việc can gián và du thuyết, Khôn hâm mộ tư
cách của Án Anh, nhưng lại cốt ở chỗ đón ý nhà vua, nhìn xem sắc mặt. Có
người khách đưa Khôn vào yết kiến Lương Huệ Vương. Huệ Vương đuổi
các người tả hữu ra, ngồi một mình để tiếp kiến Khôn. Lần thứ hai, Khôn
vẫn không nói gì. Huệ Vương lấy làm lạ, trách người khách :
- Ngươi khen Quản Trọng, Án Anh không bằng Thuần Vu tiên sinh. Nhưng
lúc yết kiến quả nhân, quả nhân vẫn không được nghe gì. Có lẻ nào quả
nhân không đáng để ông ta nói chuyện ư? Tại sao thế?
Người khách nói lại với Khôn. Khôn nói :
- Đúng thế! Tôi lần trước yết kiến nhà vua, thấy nhà vua đang nghĩ đến việc
rong ruỗi; lần sau lại yết kiến, thấy nhà vua để ý đến thanh âm. Vì thế, tôi
im lặng không nói gì.
Người khách về báo lại đầu đuôi với Huệ Vương. Nhà vua cả sợ, nói :
- Ôi! Thuần Vu tiên sinh thật là thánh nhân vậy! Lần trước Thuần Vu tiên
sinh đến thì có người dâng ta con ngựa hay, ta chưa kịp coi thì gặp tiên sinh
đến. Lần sau, có người dâng ta người hát hay, ta chưa kịp thử cũng lại gặp
tiên sinh đến. Quả nhân tuy đã đuổi người chung quanh ra ngoài, song lòng
riêng quả thực đang nghĩ đến những cái đó.
Sau đó Thuần Vu Khôn lại đến yết kiến, nói chuyện suốt ba ngày ba đêm
không mỏi. Huệ Vương muốn cho Khôn làm địa vị khanh tướng, Khôn bèn
từ tạ để đi. Bấy giờ Huệ Vương lấy xe êm, thắng bốn ngựa, bó lúa, thêm
ngọc bích và một trăm nén vàng tiễn Khôn. Khôn suốt đời không ra làm
quan.