SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 352

hoà. Tần có giỏi tấn công đi nữa cũng không thể lấy được sáu huyện; Triệu
có chống giữ kém đi nữa, cũng không mất sáu thành. Tần đánh chán trở về,
thế nào quân cũng mỏi mệt, ta lấy sáu thành gọi thiên hạ cùng đánh quân
Tần mỏi mệt, tức là ta mất thành cho thiên hạ, nhưng được bù lại ở Tần.
Như thế nước ta vẫn còn có lợi, chẳng hơn cứ ngồi mà chịu cắt đất, tự làm
yếu mình để cho Tần mạnh lên hay sao? Nay Hách nói Tần thân với Hàn,
Ngụy, mà lại đánh Triệu, là cho rằng Hàn, Ngụy không cứu Triệu mà quân
của nhà vua thế nào cũng bị cô lập. Đó là do nhà vua thờ Tần không bằng
Hàn, Ngụy. Như vậy khiến nhà vua mỗi năm cắt sáu thành để thờ Tần. Làm
thế tức là ngồi đấy mà nhìn ngườita lấy hết cả thành. Sang năm Tần lại đòi
cắt đất thì nhà vua có cho họ không? Nếu không cho thì thế là bỏ tất cả cái
công cắt đất ngày trước, lại gây nên cái tai hoạ bị Tần đánh, nếu cho thì
không còn đất nữa để mà cho. Tục ngữ có câu, “Kẻ mạnh giỏi tấn công, kẻ
yếu không thể chống đỡ”. Nếu nhà vua cứ ngồi yên mà nghe theo Tần thì
quân nước Tần không khó nhọc gì lại lấy được nhiều đất. Đó là cách làm
cho Tần mạnh thêm và Triệu yếu đi vậy. Lấy nước Tần càng ngày càng
mạnh, mà cắt xé nước Triệu càng ngày càng yếu, kế đó chắc chắn còn kéo
dài mãi không thôi. Vả chăng đất của nhà vua có hạn, mà đòi hỏi của Tần
thì không cùng. Cứ làm theo lối lấy cái đất có hạn để cung phụng cho sự
đòi hỏi không cùng, theo tình thế ấy chắc sẽ đi tới chỗ không còn nước
Triệu nữa.
Vua Triệu bàn bạc chưa quyết định, thì Lâu Hoãn từ Tần đến.
Triệu Vương bàn mưu kế với Lâu Hoãn, nói :
- Cho Tần đất với không cho Tần đất, đằng nào hơn?
Hoãn thoái thác nói :
- Điều đó, thần không biết được.
Nhà vua nói :
- Tuy vậy, ông cứ thử nói ý riêng của ông xem.
Lâu Hoãn nói :
- Nhà vua có nghe chuyện bà mẹ của Công Phủ Văn Bá không? Công Phủ
Văn Bá làm quan ở Lỗ, mắc bệnh mà chết, có hai người đàn bà vì ông ta
mà tự sát ở trong phòng. Người mẹ nghe vậy không khóc. Người bảo mẫu