Tư Mã Thiên
Sử Ký Tư Mã Thiên
Ngụy Công Tử Liệt Truyện
C
ông tử nước Ngụy, Vô Kỵ là con út của Ngụy Chiêu Vương, và là em
cùng cha khác mẹ với An Ly Vương nước Ngụy. Chiêu Vương chết, An Ly
Vương lên ngôi phong công tử làm Tín Lăng Quân. Bấy giờ phạm Thứ bỏ
nước Ngụy trốn sang Tần làm thừa tướng, vì thù oán Ngụy Tề(l) nên quân
Tần vây thành Đại Lương, phá quân Ngụy ở gần núi Hoa Dương, đánh
Mang Mão(2) bỏ chạy. Vua Ngụy và công tử lo sợ.
Công tử là người nhân hậu, biết khiêm tốn đôi với kẻ sĩ. Kẻ sĩ không kể
người hiền hay người dở, công tử đều khiêm tốn, lấy lễ đối đãi, không dám
cậy mình giàu sang mà kiêu ngạo đôi với họ. Vì vậy kẻ sĩ trong vòng mấy
ngàn dặm đều tranh nhau theo. Khách ăn đến ba nghìn người. Lúc bấy giờ
chư hầu cho công tử là người hiền, có nhiều khách, đã hơn mười năm
không dám đem binh đánh Ngụy.
Công tử đang cùng vua Ngụy đánh cờ, bỗng ở biên giới phía Bắc khói đốt
lên(3) để báo hiệu, vua nói:
- Giặc Triệu đến, sắp vào bờ cõi.
Vua Ngụy thôi đánh cờ, muốn triệu tập các quan đại thần để bàn công việc.
Công tử can nhà vua, nói:
- Không phải có giặc đâu. Đó là vua Triệu đi săn đấy thôi.
Rồi lại đánh cờ như cũ. Vua lo sợ không còn bụng dạ nào nghĩ đến việc
đánh cờ. Lát sau, có người từ phương Bắc đem tin về nói:
- Đó là vua Triệu đi săn đấy thôi chứ không phải có giặc cướp.
Vua Ngụy cả kinh, hỏi:
- Tại sao công tử lại biết điều đó?
Công tử nói:
- Khách của thần có người dò biết được những việc bí mật của vua Triệu.
Vua Triệu làm gì thì người khách ấy báo ngay với thần, cho nên thần biết.
Sau đó vua Ngụy sợ công tử hiền và có tài nên không dám giao việc chính
sự trong nước cho công tử.
