Tư Mã Thiên
Sử Ký Tư Mã Thiên
Cấp Ảm liệt truyện
C
ấp Ảm tự là Trường Nhu, người đất Bốc Dương. Tổ tiên ngày xưa được
vua nước Vệ yêu quý. Đến Ảm là đời thứ bảy, đời đời vẫn làm khanh, đài
phu. Ảm nhờ cha được làm quan (l). Thời vua Hiếu Cảnh, Ảm làm thái tử
tẩy mã (2). Ảm người trang trọng được mọi người kính sợ. Vua Hiếu Cảnh
mất, thái tử lên ngôi, Ảm làm chức yết giả. Các nước ở Đông Việt đánh lẫn
nhau, nhà vua sai Ảm đến xem. Ảm không đi đến nơi chỉ đi đến đất Ngô rồi
trở về báo:
- Người Việt đánh nhau, đó là cái tục của họ xưa nay vẫn thế, không đáng
làm nhục đến sứ thần của thiên tử.
Hà Nội phát hỏa, cháy lan hơn một ngàn nóc nhà, vua sai Ảm đến xem. Ảm
trở về báo:
- Người nhà để lửa cháy, nhà ở liền nhau nên cùng cháy. Điều đó không
đáng lo. Thần qua Hà Nam, Hà Nam người nghèo, hơn một vạn người bị
lụt lội hạn hán, có người cha con ăn thịt nhau. Thần nhân tùy tiện lấy cờ tiết
(3), bảo mở kho lúa Hà Nam để phát chẩn cho dân nghèo. Thần xin đem cờ
tiết về chịu tội đã giả chiếu chỉ của hoàng thượng.
Nhà vua cho Ảm là người hiền, tha tội, đổi làm huyện lệnh ở Huỳnh
Dương. Ảm xấu hổ về việc đi làm huyện lệnh, cáo bệnh xin về vườn. Nhà
vua nghe vậy mời vào cho làm trung đại phu.Vì Ảm hay can thẳng nên
không được ở lâu trong triều, bị đổi đi làm thái thú ở Đông Hải.
Ảm theo đạo Hoàng Đế, Lão Tử; lúc làm quan trị dân thích thanh tĩnh,
chọn những người thừa, sử, rồi giao cho họ làm. Trong việc cai trị chỉ xem
xét đại thể mà thôi không chú ý đến những chi tiết vụn vặt. Ảm lắm bệnh,
nằm ở trong nhà không ra. Được hơn một năm quận Đông Hải rất yên. Mọi
người khen ngợi. Nhà vua nghe tin, gọi vào cho làm chủ tước đô úy, đứng
vào hàng cửu khanh. Ảm cai trị chỉ muốn “bớt việc” mà thôi cốt đại thể,
không câu nệ về văn từ pháp lệnh. Ảm tính kiêu ngạo, ít lễ độ, chỉ trích
trước mặt, không chịu tha thứ những sai lầm của người ta. Ai hợp với mình
thì chơi, ai không hợp thì không buồn nhìn. Kẻ sĩ cũng vì vậy mà không
