nước Mỹ luôn luôn đúng, thậm chí có những sai lầm thì ý đồ vẫn tốt đẹp.
Lập trường chống cộng của anh rất đơn giản : tất cả những người cộng sản
đều là kẻ thù của Mỹ và do đó là kể thù của trật tự và tiến bộ.
Anh đã thấy rõ những sai lầm trong cuộc chiến ở Việt Nam nhưng không
vì thế mà kết luận bản thân chiến tranh là một điều xấu và không thể chiến
thắng được. Anh không thể chấp nhận sự thất bại hoặc thay đổi cách nhìn
của mình đối với nước Mỹ. Mùa xuân trước đó, trong lúc nhiều người thất
vọng trước qui mô tấn công của bộ đội Bắc Việt, anh đã nói : Không, chúng
ta không rút lui, chúng ta trụ vững và chiến đấu. Anh đã chiến đấu, đã
thắng lợi và chết. Vì vật một số người ở nghĩa trang Arlington ngày 16
tháng 6 năm 1972 ấy tự hỏi với cái chết, họ có chôn vùi điều gì đó hơn
chiến tranh và mười năm ở Việt Nam không. Có lẽ cũng là kết thúc.
Người đã tham gia tích cực vào sự khai sinh chính quyền Nam Việt Nam,
tướng Edward Lansdale, đứng ở bậc thềm hành lang chào bạn bè và những
người quen biết bước vào nhà nguyện. Ông về hưu đã bốn năm và sống một
mình sau cái chết của bà vợ trước đó mấy tháng. Một người xiết chặt tay
ông nói : “Xin thành thật chia buồn vì chuyện vợ ông, Ed”. Với nụ cười
quen thuộc, Lansdale đáp “Cám ơn”, giọng nói bây giờ đã mệt mỏi nhiều vì
tuổi tác.
Khó hình dung được con người 64 tuổi, với vẻ bề ngoài ấy là tác giả
huyền thoại về hoạt động bí mất của CIA ở Philippines. Ở đấy ông đã đạo
diễn cho Ramon Magsaysay, tổng thống tương lai của nước Cộng hòa thân
Mỹ, trong suốt chiến dịch tiêu diệt sự nổi dậy của những người Huks vào
năm 1954. Ai nghĩ rằng con người bình thường ấy trong bộ quần áo màu
nâu sáng trước đây là sứ giả nổi tiếng của nền dân chủ Mỹ trong những
năm chiến tranh lạnh, “đại tá Hillandale” tài ba trong cuốn tiểu thuyết bán
chạy thời kỳ ấy : Người Mỹ thầm lặng kể về những người Mỹ thấm nhuần
lý tưởng cách mạng của chính họ, đã làm thế nào để những người châu Á
thất bại với hệ tư tưởng cộng sản ở phương Đông.
Lansdale đến Sài Gòn trước Vann 8 năm, vào năm 1954 ngay sau những
thành công của ông ở Philippines. Thời kỳ ấy Hoa Kỳ cố gắng mở rộng
quyền lực ở Việt Nam để thay thế người Pháp, tan vỡ vì thất bại ở Điện
