bỏ nông thôn lui về thành thị. Nạn đói là hậu quả của việc người Pháp thu
vét lúa gạo theo lệnh người Nhật để làm chất đốt cho các xưởng của quân
đội Thiên Hoàng hoặc gửi sang Nhật. Các chủ điền đại bộ phận ở miền Bắc
lúc đầu bị phá sản rồi trải qua nạn đói, không thể mua hạt giống để gieo cấy
cũng không có thực phẩm cho gia đình nữa. Việc thu gom lúa gạo do các lý
trưởng, chánh tổng, cấp cai trị thấp nhất của chính quyền thuộc địa, có cảnh
binh giúp đỡ thực hiện. Những người Việt Nam ấy tiếp tục tịch biên lúa gạo
cho người nước ngoài trong lúc chính đồng bào của họ chết đói cho thấy
một ví dụ lạ lùng về sự tha hóa đạo đức của chế độ thực dân.
Khi các tổ chức Việt Minh thâm nhập vào nông thôn, nạn đói đã nhấn
chìm nông dân vào mức độ tột cùng của thất vọng và căm hờn. Việt Minh
bèn ra một lệnh cũng quan trọng như về độc lập dân tộc “Phá các kho thóc
để cứu đói”. Các chiến sĩ cách mạng phá những kho tích lũy gạo của các
điền chủ đem phân phát cho dân. Đổi lại, nông dân giúp họ bắt giữ các lý
trưởng, chánh tổng. Những người này bị thay thế bởi chính quyền Việt
Minh trong các “Hội đồng nhân dân” được các đơn vị tự vệ gồm những
người nông dân vũ trang bằng dao, bổ cào và liềm hái. Khi nước nhật đầu
hàng ngày 15 tháng Tám năm 1945, ông Giáp có hơn 5000 chiến sĩ phần
lớn được trang bị vũ khí Mỹ do OSS cung cấp ; họ được đa số tầng lớp
nông dân miền Bắc phục tùng không điều kiện.
Rồi như các đợt sóng vỗ bờ : ngày 17 tháng Tám, “Hội đồng khởi nghĩa”
phất cao ngọn cờ cách mạng Việt Minh, ngôi sao vàng năm cánh trên nền
đỏ trong một cuộc tập hợp lớn. Mít tinh tổ chức ở nhà hát thành phố Hà
Nội do các công chức Việt Minh dựa vào sự ủng hộ của chính phủ bù nhìn
Bảo Đại được người Nhật dựng lên. Người lên diễn đàn đầu tiên vừa cất lời
thì những lá cờ Việt Minh phất lên trong gian phòng đầy ắp người và trên
diễn đàn. Một chiến sĩ cách mạng, được những người bảo vệ có súng ngắn
bao quanh, giật lấy micro kêu gọi khởi nghĩa “giành lại đất đai của tổ tiên”.
Cảnh binh có nhiệm vụ bảo vệ cuộc mít tinh ngả theo họ và buổi họp biến
thành một cuộc biểu tình rầm rộ ủng hộ Việt Minh, tiếp đó là cuộc diễu
hành suốt đêm trên đường phố. Những ngày tiếp theo, nhiều nghìn nông
dân đổ ra thành phố. Đại diện của Bảo Đại chạy trốn. Đội quân đồn trú bảo
