hồn những chiến tướng – quan lại nhiều đền thờ được xây dựng tôn vinh họ
ở những vùng trung tâm nông nghiệp và lễ thờ cúng là một phần trong đời
sống nông dân ; trách nhiệm lễ bái họ cho là một vinh dự thiêng liêng. Một
người nước ngoài thấy người nông dân Việt Nam còng lưng trên ruộng có
thể nghĩ hình như họ cam chịu, nhưng không nên xem sự dè dặt và chăm
chỉ làm lụng của họ là sự phục tùng. Khi họ vùng lên vì quyền lợi và được
chỉ đạo tốt, họ là những người chiến đấu đáng sợ, chỉ cần ít lâu để trở thành
người lính. Cuộc sống vất vả trên đồng ruộng chuẩn bị cho họ về những
khắt khe của một trại lính và kỷ luật tập thể cần thiết cho việc cày cấy
ruộng ngập nước chuẩn bị cho họ làm quen với luật lệ tập thể ở chiến
trường. Họ cứng rắn và khôn ngoan trong chiến đấu và lòng can đảm được
đề cao trong văn hóa truyền thống thúc đẩy họ tự chứng minh sự dũng cảm
để được bạn bè kính trọng.
Người Pháp đã có thể đè bẹp dân tộc này ở thế kỷ thứ XIX với một tổ
chức Châu Âu cùng kỹ thuật, vũ khí hiện đại hơn, vào thời kỳ nền văn
minh Việt Nam cũng như Trung Quốc đang trong tình trạng đình trệ.
Nhưng đã không thể xóa bỏ lịch sử của họ. Những cuộc nổi dậy liên tiếp
nhau chứng tỏ người Pháp không bao giờ bẻ gãy được nghị lực của dân tộc
này. Những biểu tượng, và gương sáng của quá khứ tiềm ẩn Trần Hưng
Đạo, Lê Lợi và Nguyễn Huệ chờ đợi một thế hệ mới hồi sinh, phát động đất
nước vùng lên chống lại.
Khi Hồ Chí Minh và các học trò của mình khơi dậy quá khứ nối liền với
hiện tại, nhân dân Việt Nam có thể đối mặt với kẻ thù do học tập lịch sử.
Người Pháp không phải là một giống người châu Âu thượng đẳng mà chỉ là
một kẻ xâm lược khác từ ngoài vào, vậy là có thể đánh thắng. Nhóm quan
lại và những nhóm xã hội khác hợp tác với người Pháp không còn là những
người có đặc quyền người ta phải phục tùng mà cũng là những “quân lang
sói” như Hồ Chí Minh gọi tên, đã từng là những con tin của quân Tàu
chiếm đóng. Bao giờ cũng có những quan lại sẵn sàng cuồng tín vì kẻ xâm
lược nước ngoài hoặc vì tiền, vì thuộc các nhóm phiến loạn không phục
tùng hoặc vì họ nghĩ việc chinh phục sẽ kéo dài, tốt nhất là bám vào để có
vị trí cho mình và gia đình trong trật tự mới ấy. Lịch sử Việt Nam không
