hành cuộc “cuộc đấu tranh chính trị” như Hồ Chí Minh nói trong bức thư
tháng Sáu năm 1956.
Ev.Bumgardner đã có thể xác nhận năm 1955 các hội viên Việt Minh
thực sự bỏ những căn cứ của họ trong vùng đầm lầy và rừng núi và thôi đấu
tranh vũ trang. Năm ấy trong lúc ông đi xe Jeep về Sài Gòn với một người
bạn, họ bỗng quyết định làm một cú táo bạo, trở lại một trong những căn cứ
vững vàng nhất của Việt Minh, chiến khu C trong rừng núi phía bắc tỉnh
Tây Ninh. Chỉ với một tấm bản đồ cũ, họ đi vào con đường dẫn đến căn cứ
ngay trước khi tính đến hành động thiếu khôn ngoan của họ. Kinh nghiệm
cuối cùng ngạc nhiên hơn lo ngại. Bumgardner đã sợ rừng là nơi ẩn náu của
những người nổi dậy, tự nhủ họ sẽ để hai người đi qua vì chiến tranh đã kết
thúc. Ông thấy một chỗ hoàn toàn hoang vắng nhưng còn mọi dấu hiệu
chứng tỏ Việt Minh vừa ở đó. Những chiếc cầu sắt bị phá hủy, các tấm thép
vứt xuống sông để cản trở bước tiến của các đoàn quân Pháp. Đang là mùa
khô, Bumgardner có thể trên chiếc xe bốn bánh di động quay quanh những
chiếc cầu qua được bên kia sông. Những con đường chứng tỏ đây là một
căn cứ du kích đi sâu vào rừng, bóng những cây gỗ tếch, gỗ gụ cao 20 mét
ngăn cản ánh sáng lọt xuống đến cây bụi. Bumgardner và anh bạn suốt
cuộc hành trình không thấy một người nào.
Mười nghìn cán bộ được tin cậy nhận lệnh ở lại miền Nam không riêng
những Việt Minh tại chỗ. Đất nước đầy đàn ông, phụ nữ phối hợp chiến đấu
trong làng xóm, làm việc trong các tổ chức địa phương hoặc là những
người đưa tin, liên lạc bên cạnh những lực lượng cách mạng. Trong đó
cũng có những người cảm tình, nói chung là gia đình và thân thuộc của
những cán bộ tập kết ra Bắc hoặc hy sinh trong kháng chiến chống Pháp.
Những người ấy không phải cộng sản nhưng là bộ phận lớn đi theo cộng
sản vì chủ nghĩa dân tộc. Ngoài ra danh từ “Kháng chiến”được gọi để
tưởng nhớ những chiến sĩ chống phát xít của nước Pháp bị chiếm đóng,
luôn nhuốm màu thi vị. Vì vậy đêm cuối cùng trước khi Điện Biên Phủ bị
thất thủ, Việt Minh truyền đi trên loa Bài ca các chiến sĩ của cuộc Kháng
chiến Pháp để chê trách những người bị bao vây lần này chiến đấu vì một
lý do bất công. Cả những tay anh chị Bình Xuyên trước đây tàn sát Việt
