Ivan cũng đã nhòm ngó về phía nam và đông nam, đặc biệt là
Hãn quốc Hồi giáo Astrakhan, tách ra từ Rợ Lều Vàng, có trách
nhiệm giám sát vùng cửa sông Volga và những con đường tới vùng
Caucasus, Ba Tư và Trung Á. Đây là vùng đất của Bộ lạc du mục
Nogai, Turk từng nói một dạng của tiếng Kypchak. Trong khi dân
Nogai là kẻ thù chính trị của Muscovy, họ vẫn giao thương với công
quốc, và chào đón quân lính của Ivan để giữ cho những con đường
chính được an toàn. Thảo nguyên như một biển cỏ bao la, một
không gian mênh mông và phức tạp, là nơi người Mông Cổ và Tatar,
với quân đội đôi khi đóng chồng lấn nhau, từng gây ra chiến tranh,
cũng như buôn bán với Nga. Và nên nhớ rằng miền bình nguyên
này đã khắc nghiệt và phức tạp là thế, nhưng dãy Caucasus còn
phức tạp và kỳ lạ hơn nhiều đối với những con mắt Nga, khiến cho
vùng núi này càng ám ảnh và quyến rũ họ hơn.
Ivan là một kẻ chinh phục không hề biết mỏi. Sau những chiến
thắng ở miền Nam, ông đã thực hiện cuộc chiến tranh trên khu vực
của Estonia và Latvia ngày nay nhằm đảm bảo chỗ đứng chân trên
biển Baltic, nhưng đã bị đánh bại bởi một liên minh của Liên hiệp
Hansa và Giáo phẩm Đức Livonia. Thất bại này có ý nghĩa rất quan
trọng, bởi nó cắt đứt nước Nga khỏi phương Tây đang Phục Hưng,
trong khi nó đang rơi vào ảnh hưởng của những vùng đất mới chiếm
được ở Trung Đông và châu Á.
Cuộc đột phá đầu tiên của Nga trong cuộc chinh phục lục địa ở
cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII đã tạo nên danh tiếng của người
Cossack như một lực lượng được Nhà nước Nga khai thác nhằm
khẳng định vị thế của mình ở vùng Caucasus. Mặc dù tên gọi
“Cossack,” hoặc Kazak, ban đầu là danh xưng liên quan đến tên gọi
