gia và vùng lãnh thổ, Afghanistan đứng ở vị trí áp chót về chỉ số phát
triển con người của Liên Hợp Quốc. Để so sánh: vào năm 2003,
trước khi diễn ra cuộc xâm lược của Mỹ, Iraq được xếp thứ 130, còn
tỷ lệ biết chữ của nó đạt khoảng 74%. Vẫn nói về Iraq, dân số đô thị
là 77%, vì vậy mà việc giảm bạo lực ở vùng đô thị Baghdad trong
năm 2007 đã có hiệu ứng làm dịu đối với toàn bộ đất nước, ở
Afghanistan tỉ lệ đô thị hóa chỉ ở mức 30%: có nghĩa rằng những nỗ
lực chống nổi dậy tại một làng hoặc một khu vực có thể không tác
động đến làng hay vùng khác.
Không giống như Lưỡng Hà, nơi có những vùng đô thị rộng lớn
trên địa hình chủ yếu bằng phẳng, khiến cho việc chiếm giữ quân sự
có thể ít nhiều theo trật tự, hoàn cảnh địa lý của Afghanistan với núi
non đồ sộ nhưng rải rác, (trong khi lại có tương đối ít chướng ngại
tự nhiên ngăn cách Afghanistan với Pakistan, hoặc Afghanistan với
Iran) lại góp phần vào việc khuấy động sự chia rẽ giữa người
Pashtun, người Tajik và các dân tộc thiểu số khác. Nếu nhìn lên bản
đồ tự nhiên, ta sẽ thấy rằng hơn một nửa trong số 42 triệu người
Pashtun trên thế giới đang sống ở Pakistan, do đó hoàn toàn có thể
hình dung ra một nước gọi là Pashtunistan trải rộng từ dãy Hindu
Kush đến sông Ấn, nằm vắt ngang qua hai quốc gia Afghanistan và
Pakistan.
Afghanistan chỉ mới định hình đúng nghĩa vào giữa thế kỷ XVIII,
khi Ahmad Khan, thủ lĩnh của đội quân Abdali thuộc quân đội Ba Tư
của Shah Nadir, chinh phục khu vực nằm giữa Ba Tư và đế quốc
Mughal, đồng thời làm suy yếu tiểu lục địa Ấn Độ, mà sau này sẽ trở
thành vùng đệm giữa nước Nga Sa hoàng và Ấn Độ thuộc Anh. Như
vậy, ta có thể khẳng định rằng với việc giải thể chậm chạp của nhà
nước Liên Xô cũ ở Trung Á và một sự suy yếu ngày càng rõ của
