lí học và xã hội học đều nhất loạt suy nghĩ theo chiều hướng này. Xem bài
viết của Neurath trong tạp chí Erkenntnis, tập VI, trang 399).
Bởi người ta đã đề ra một định đề quan trọng cho phương pháp khoa học,
đó là, phải tìm cho bằng được những định luật với một phạm vi giá trị hiệu
lực vô hạn. (Cũng chính định đề như thế, trong vật lí học chẳng hạn, đã dẫn
đến nhu cầu phải giải thích bằng được những dịch chuyển về phía đỏ được
quan sát thấy ở các đám tinh vân xa; vì nếu không có định đề ấy thì người
ta sẽ thừa sức giả định rằng những định luật về tần số nguyên tử có thể thay
đổi tùy từng vùng không gian của vũ trụ, hay tùy thời gian. Và rồi cũng
định đề này đã khiến thuyết tương đối phải phát biểu các định luật chuyển
động, chẳng hạn như định luật cộng tốc độ,.v..v. một cách như nhau đối với
các loại tốc độ (hoặc đối với các trường yếu cũng như mạnh), và không
được thỏa mãn những giả thuyết tình thế đối với những phạm vi tốc độ (hay
hấp dẫn) khác nhau. Xin xem mục thứ 79 trong cuốn “Logic phát kiến khoa
học” của tôi để biết thêm những bàn luận về định đề “Tính Bất biến của
các Định luật Tự nhiên” và sự trái ngược của nó so với định đề “Tính chất
Không thay đổi của Tự nhiên.”)
Nếu ta chấp nhận những định luật mà bản thân chúng lại dễ bị thay đổi, thì
sẽ không bao giờ giải thích được sự thay đổi bằng các định luật nữa. Ta hẳn
sẽ phải chấp nhận rằng thay đổi đơn thuần là những phép mầu. Và rồi tiến
bộ khoa học sẽ phải đi đến hồi kết; vì đâu cần xét lại các lí thuyết của ta nữa
làm gì nếu cứ liên tục có những quan sát không được trông chờ: ta sẽ phải
chấp nhận thứ giả thuyết ad hoc [tình thế] cho rằng vạn vật đều được “giải
thích” bằng việc các định luật luôn thay đổi.
Những luận cứ trên áp dụng được cho các bộ môn khoa học xã hội cũng
không kém gì áp dụng cho các bộ môn khoa học tự nhiên.
Với những gì vừa trình bày, tôi xin khép lại ý kiến phê phán của mình đối
với học thuyết cơ bản nhất trong các luận thuyết phản tự nhiên luận của
thuyết sử luận. Trước khi chuyển sang những luận thuyết ít cơ bản hơn,
ngay sau đây tôi sẽ bàn về một trong những luận thuyết duy tự nhiên luận,
