(a) có một trận bão sắp ập đến. Lời tiên đoán này hẳn phải có một giá trị
thực tiễn rất lớn vì nhờ nó dân chúng có thể kịp thời tìm nơi ẩn náu; nhưng
chúng ta còn có thể tiên đoán (b) rằng để có nơi ẩn náu đủ chắc chắn để
chống chọi với cơn bão, nó phải được xây cất theo một thiết kế nhất định
nào đó, chẳng hạn như ở hướng bắc phải có các trụ tường bê tông cốt thép.
Hai loại tiên đoán này khác nhau rõ rệt mặc dù cả hai đều quan trọng và đều
thỏa mãn được những giấc mơ từ ngàn xưa. Trong trường hợp đầu, chúng ta
nói về một sự kiện không có cách gì ngăn ngừa.
Tôi mạn phép gọi lời tiên đoán loại này là một lời tiên tri. Giá trị thực tiễn
của nó nằm ở chỗ chúng ta được cảnh báo về sự kiện được tiên đoán, do đó
có thể tránh hoặc chuẩn bị phòng chống (có thể với sự trợ giúp của những
tiên đoán loại kia).
Ngược lại, ta có thể mô tả những tiên đoán loại thứ hai là những tiên đoán
công nghệ, bởi những tiên đoán loại này cấu thành cơ sở cho sự kiến tạo.
Chúng mang tính tạm gọi là xây dựng, gián tiếp hé lộ cho ta biết những
công đoạn phải làm nếu ta muốn đạt được một số kết quả nhất định. Phần
lớn những tiên đoán do vật lí học đưa ra (mà hầu hết thuộc lĩnh vực thiên
văn học và khí tượng học) nếu xét từ góc độ thực tiễn đều là những tiên
đoán có thể được mô tả là tiên đoán công nghệ, sự khác biệt giữa hai loại
tiên đoán này về đại thể tương ứng với việc ta chú ý đến tầm quan trọng ít
hay nhiều của thí nghiệm được thiết kế, hay ngược lại chỉ chú ý đến phép
quan sát thuần túy trong bộ môn khoa học đang được nói tới. Những môn
khoa học thực nghiệm điển hình có thể đưa ra những tiên đoán công nghệ,
trong lúc những môn chủ yếu thiên về sử dụng những phép quan sát phi
thực nghiệm thì tìm cách đưa ra những lời tiên tri.
Tôi không muốn bị mọi người hiểu là kẻ cố chấp cho rằng tất cả khoa học
trên đời này, hay thậm chí tất cả những lời tiên đoán, về cơ bản phải được
đánh giá trên cơ sở thực tiễn - tức là nhất thiết chúng hoặc phải mang tính
tiên tri hoặc phải mang tính công nghệ chứ không được là gì khác. Tôi chỉ
muốn lưu ý đến sự phân biệt giữa hai loại tiên đoán và những môn khoa học
tương ứng với mỗi loại. Vì muốn ám chỉ một đặc tính được bộc lộ khi xem
