nhà nước lúc này bị tiêu vong, mỗi người đều được tự do góp sức theo năng
lực và hưởng thụ theo nhu cầu.
Không còn nghi ngờ gì nữa, khâu mạnh nhất trong khối liên minh giữa
thuyết sử luận với chủ thuyết Không Tưởng chính là cách tiếp cận chủ toàn
mà cả hai đều sử dụng. Thuyết sử luận quan tâm đến sự phát triển, không
phải của những khía cạnh trong đời sống xã hội, mà của “xã hội như một
chỉnh thể”; còn kĩ nghệ Không Tưởng thì cũng không khác gì, cũng mang
tính chủ toàn, cả hai đã không tính đến một điều quan trọng sẽ được xác
định trong mục tiếp theo, đó là: “những chỉnh thể” hiểu theo nghĩa này
không bao giờ có thể là đối tượng của nghiên cứu khoa học. cả hai đều
không thỏa mãn với việc “hàn nối từng phần” và “gỡ rối dần dần”: họ muốn
sử dụng những phương pháp triệt để hơn. Và rồi cả nhà sử luận lẫn nhà
Không Tưởng đều dường như bị kích động và đôi khi thực sự hoảng sợ
trước kinh nghiệm về một sự biến đổi của môi trường xã hội mà họ đã phải
kinh qua (một sự trải nghiệm thường là kinh hoàng và đôi khi được mô tả
như một “sự đổ vỡ của xã hội”). Do đó, cả hai đều muốn cố gắng duy lí hóa
sự biến đổi đó, một bên thì tìm cách đưa ra những lời tiên tri về tiến trình
phát triển xã hội, một bên thì bằng cách khẳng định rằng sự biến đổi đó cần
được kiểm soát chặt chẽ và toàn bộ, hoặc thậm chí cần được ngăn chặn
hoàn toàn. Việc kiểm soát phải được tiến hành hoàn hảo, không có kẽ hở,
bởi ở bất cứ khâu nào của đời sống xã hội nếu không được kiểm soát chặt
chẽ đều có nguy cơ tàng ẩn những lực lượng hiểm ác sẵn sàng gây ra những
biến đổi khó lường.
Một sự móc nối khác giữa nhà sử luận và nhà Không Tưởng nằm ở chỗ cả
hai đều tin rằng những mục đích hay cứu cánh của họ không phải là chuyện
để mang ra bàn cãi, hoặc không xuất phát từ quyết định mang tính luân lí,
mà dường như họ đã phát hiện ra chúng một cách khoa học thông qua các
lĩnh vực nghiên cứu của mình (ở điểm này, họ khác với kĩ nghệ gia và kĩ sư
áp dụng phương pháp phân mảnh, cũng ngang như khác với người kĩ sư vật
lí). Cả nhà sử luận lẫn nhà Không Tưởng đều tin rằng họ có thể chỉ ra được
đâu là mục đích hay cứu cánh của “xã hội”; chẳng hạn bằng cách xác định
những khuynh hướng lịch sử của nó hay bằng cách chẩn định “những nhu
